2023 kayıp yıldı 2024 katma pahayla atak yılı olacak

Nurdoğan A. ERGÜN – Hamide HANGÜL – Mehmet H. GÜLEL – Başak Parıltı GÖKÇAM

Türkiye iktisadının yapı taşlarını oluşturan dalların temsilcileri, 2024’ten beklentilerini ve dallarının yol haritasını DÜNYA’ya değerlendirmeye devam ediyor. Türkiye’nin lokomotif bölümleri ortasında birinci sırada gelen dokumacılık, hazır giysi, deri ve deri konfeksiyon, yan sanayi, ayakkabının da içinde yer aldığı bu bölüm kümesi, 2023’ü ‘kayıp yıl’ olarak geçirse de bilhassa 2024’ün ikinci yarısında işlerin açılmasını bekliyor.

Öncelik, finansman ve nitelikli iş gücü

Yeteri kadar artmayan döviz kurları, yüksek enflasyon, yüksek faiz oranları, yerelde ve ihracat pazarlarındaki düşük talep, finansal maliyetler, rekabetçilik sorunu, verimsiz üretimler ve yüksek maliyetler ortasında sıkışıp kalan bu sanayi kolunun gündeminde, katma bedel üretecek Ar-Ge yatırımları, dijital dönüşüm ve ihracat pazarlarında çeşitlilik var. 2024 yılında finansmana erişim ve nitelikli iş gücü sorunu da bu bölümlerin öncelikli hususları ortasında yer alıyor.

“Ayakkabıda cari açık vermeye başladık”

Konjonktürel nedenlerle ayakkabı sanayisi için 2023 yılının sıkıntı geçtiğini lisana getiren Türkiye Ayakkabı Sanayicileri Derneği (TASD) Lideri Berke İçten, global pazarlarda ayakkabı talebinin daraldığını söyledi. Yüksek maliyet artışlarına karşın kurun yatay seyri nedeniyle fiyat tutturmakta zorlandıklarını ve pandemide gelen müşterilerin bir kısmını kaybettiklerini tabir eden İçten, “11 aylık devirde adet satışlarında yüzde 25, bedel olarak yüzde 5 gerideyiz. Kapanan fabrikalarımız, istihdam kayıplarımız oldu. İstihdamımızın yaklaşık yüzde 30’unu kaybettik” dedi. Ayakkabının dış ticarette 500 milyon dolar fazla verirken, 6 yıl sonra tekrar açık vermeye başladıklarını kaydeden İçten, geride bırakılan 11 ayda 100 milyon dolar civarında bir cari açığın oluştuğunu aktardı.

“En kıymetli gündemimiz katma kıymetli üretim”

İstanbul Dokuma ve Hammaddeleri İhracatçıları Birliği (İTHİB) Lideri Ahmet Öksüz, Türk dokumacılık kesimi ihracatını 2023 yılı başında 13 milyar dolar olarak hedeflediklerini lakin global ticaretin dar bir koridordan geçtiğini söyledi. Öksüz, “Tekstil sektörümüzün güzide şehri Kahramanmaraş merkezli zelzelenin yarattığı büyük yıkım sebebiyle 2023 yılını kayıp yıl olarak değerlendiriyoruz. Dokumacılık ihracatımızdaki gerileme yüzde 10 düzeylerinde.

Ancak en büyük ihracat pazarımız olan AB ve ABD’nin dünyadan dokumacılık ithalatlarındaki düşüş oranı çok daha yüksek. AB ve ABD, dokuma ithalatında yüzde 20’lik bir gerileme yaşamasına karşın biz bu pazarlarda hisselerimizi koruyabildiğimiz için memnunuz. 2024 yılında çok daha güçlü bir ihracat atağı ile bilhassa yılın ikinci yarısından itibaren kayıplarımızı telafi edebileceğimizi öngörüyoruz. 2023 yılında Brezilya, Şili, Dominik Cumhuriyeti ve Avustralya pazarlarına odaklandık. 2024’te de sürdürülebilirlik ve katma bedelli üretim en kıymetli gündem unsurlarımız ortasında yer alacak” vurgusu yaptı.

“Maliyet, fiyat, rekabet ortasında kısır döngü yaşıyoruz”

Türkiye Deri Konfeksiyoncuları Derneği (TDKD) Lideri Cengiz Sarıgül, 2024 yılının ikinci yarısına kadar Avrupa’daki resesyon tesirlerinin devam edeceğini söyledi. Buna bağlı olarak satışlarda a yüzde 15 ila 20 ortası bir düşüş beklediklerini belirten Sarıgül, “Ama ikinci yarıdan sonra yavaş yavaş toparlanacağına ve sene sonu itibariyle yeniden 2023 performansını yakalayabileceğimize inanıyoruz.

İhracatçının ana sorunu olan finansmana erişim konusunda her zamankinden daha çok dayanağa gereksinim duyuyoruz. Kilogram başına 136 dolarlarla ilerlerken rakip ülkelerimiz azamî 100 dolar bandında eser satıyor. Talebi olan ülkeler de bu tedarikçilere yöneliyor. Fiyatlarımızın yüksek kalmasının ana sebebi maliyet artışları. Bunun önüne geçilecek tedbirler alınmaya başlandı lakin mevzunun istikrarlı bir formda takip edilmesi gerektiğini düşünüyoruz” diye konuştu.

“2024’e çözülmesi güç sıkıntılarla başladık”

Yaşanan sarsıntı felaket ve akabinde genel seçim nedeniyle 2023’yılının birinci yarısının kısmen iktisada odaklanamadan kapatıldığını söyleyen Konfeksiyon Yan Sanayicileri Derneği (KYSD) Lideri Murat Özpehlivan, “Sonraki devirde her ay kademeli olarak ve artan faizler iç pazar talebini olumsuz istikamette etkiledi ve bölümümüz bu manada önemli ticari kayıplar yaşadı. Tekrar artan faizler nedeniyle ne yazık ki ekonomik açıdan ağır bir finansal yükün altına girmiş olduk” tabirlerini kullandı.

En büyük pazarları olan AB’de yaşanan sakinlik, artan enflasyon ve resesyonla birlikte ihracat pazarlarında da keskin bir daralma yaşandığına dikkat çeken Özpehlivan şöyle devam etti: “TL karşısında dolar kurundaki son bir yıllık artış yüzde 56,8 olurken net taban fiyattaki artış ise yaklaşık yüzde 107,3 oldu ve bu sonuçla birlikte personellik maliyetlerimiz döviz bazında yüzde 32,2 arttı. ÜFE ve TÜFE merkezli başka girdi kalemlerimizdeki maliyet artışıyla birlikte ihracat pazarlarımızda muadil ülkelere göre rekabetçiliğimiz önemli manada düşüş gösterdi. Yılın son devirlerinde dal kapasite kullanım oranları ortalama yüzde 40-45 bantlarına kadar düştü.

Yılın nerdeyse ikinci yarısına kadar enflasyona nispeten düşük oranlı kullandığı değişken faizli rotatif kredileri bu kez artan faiz oranlarıyla birlikte yüzde 45-50 oranlarla çok daha yüksek bir finansal maliyetle yüklenen dalımız, her ay maliyet hanesine yazılan büyük bir finansal sarfiyat kalemiyle tanışmış oldu. Yeteri kadar artmayan döviz kurları, yüksek enflasyon, yüksek faiz oranları, yerelde ve ihracat pazarlarındaki düşük talep, finansal maliyetler, rekabetçilik sorunu, verimsiz üretimler ve yüksek maliyetler ortasında sıkışıp kalan bölümümüz 2024 yılına böylesi büyük ve çözülmesi güç meselelerle giriyor.”

“Seçim sonrası ekonomik istikrarlar oturacak”

Uluslararası Deri Sanayicileri Konyesi (ICT) Lideri ve Türkiye Deri Sanayicileri Derneği (TDSD) İdare Şurası Lideri Burak Uyguner, “Deri eserleri üreticilerimizle hem yeni pazarlar geliştirme hem de mevcut pazarlardaki hissemizi artırmak üzere kıymetli çalışmalar yürütüyoruz. Bilhassa AB ülkelerinin Uzak Doğu ülkelerinden çekilen siparişlerinde Türk deri eserleri üreticileri bu durumu fırsata çevirmeyi başardı. Güney Kore, ABD ve İngiltere pazarları başta olmak üzere, kesimin kıymetli ithalatçı ülkelerinde pazar hissemizi artırmayı; sürdürülebilir bir ihracat yakalamayı hedefliyoruz. Lokal seçimden sonra kur ve faiz tarafında dengelerin oturmasını bekliyoruz. İkinci çeyrekte de Türkiye ve dünyadaki kimi belirsizliklerin ortadan kalkmasıyla faiz ve kur tarafında da önümüzü daha net görebileceğimiz bir vakit dilimine gireceğiz” diye konuştu.

“Sektörümüz için farklı tahliller bekliyoruz”

Artan TL maliyetleri sebebiyle ihracatçıların rekabet gücünü yitirmeye başladığını söyleyen İstanbul Deri ve Deri Mamulleri İhracatçıları Birliği (İDMİB) Lideri İnanç Karaca, iktisat idaresinin iradesinin, ihracatçının finansmana ulaşımı doğrultusunda olduğunu hissettiklerini lakin ulaşılabilen finansman çok kıymetli olduğunu vurguladı. Karaca, “Bu finansman maliyetleri ile ihracat yahut ticaret yapmak imkansız. 2024 yılında, iktisat idaresinden farklı konumlar ve farklı tedbirler almalarını bekliyoruz. İhracatta tekrar rekorlar kırdığımız, üretimde kapasitelerin yetmediği, arkası arkasına yeni yatırımların devreye alındığı bir periyodun tekrar başlamasını umuyoruz. Amaçlarımıza ulaşabilmek ismine nitelikli insan gücüne büyük muhtaçlık duyuyoruz” dedi.

“Yatırımcı beklerken elimizdekinden olmayalım”

Trikoda 2023 yılını 2022’ye nazaran her ay, her kalemde eksi ile kapattıklarını söyleyen Triko Sanayicileri Derneği (TRİSAD) Lideri Mustafa Balkuv, ocakkasım devrinde kilogram bazında yüzde 21.13, adet bazında yüzde 20.32 ve cirosal bazda ise yüzde 13.86’lık kayıp yaşandığını belirtti. Balkuv, “2023 yılı ayakta kalmaya çalıştığımız, birçok sıkıntıyla gayret ettiğimiz sıkıntı bir yıl oldu. İhracatta rekabet ettiğimiz ülkeler ile çok artan maliyetler kaynaklı fiyat farkı yüzde 30’ları geçti. 2024 yılı için; emek ağır çalışan ihracatçılara müspet ayrımcılık yapılması gerektiği kanısındayım. Anadolu’nun hangi sanayi bölgesine, hangi OSB’ye giderseniz, yüklü olarak dokumacılık ve hazır giysisi göreceksiniz. Bu tablo, yalnızca ülkemizin zenginleşmesi ismine değil, terörün bitmesi açısından da katkı sağlayan en değerli göstergedir ve üretim ne değerine olursa olsun desteklenmelidir” biçiminde konuştu.

“Saraciyeci muhtemel risklere hazırlanıyor”

Saraciye Sanayicileri Derneği (SSD) Lideri Hasan Süren, bu yılın saraciye bölümü için ekonomik açıdan hayli güçlü geçtiğini belirtti. Süren, “Küresel seviyede yaşanan resesyonun yanı sıra ülkemizdeki yüksek enflasyon oranları, hammadde ve üretim maliyetlerimiz üzerinde önemli bir baskı oluşturdu. Bu durum, maliyetleri kıymetli ölçüde artırdı. Ek olarak, EYT ek maliyetler getirdi. 2023 yılında karşılaşılan zorlukları dikkate alarak, 2024 yılı için gerçekçi ve sürdürülebilir maksatlar belirlemek önceliğimiz. 2024 yılı işletmeler için hammadde ve üretim maliyetlerinin yüksek kalması, fiyat baskısının devam edeceğini işaret ediyor. Tıpkı vakitte, finansal planlama ve risk idaresi hususlarında dikkatli adımlar atarak, döviz kuru ve faiz oranı dalgalanmalarına karşı hazırlıklı olacağız ” dedi.

Kaynak: Dunya.com