2024 yılında piyasaların şifresi: Temkinli optimistlik

Birol BOZKURT

Zor bir yılı geride bırakan Türkiye iktisadını 2024 yılında da şiddetli imtihanlar bekliyor. Mart ayında yapılacak mahallî seçimler belirsizliğe sebep olsa da, asıl zorluk enflasyonla gayret ve para siyaseti tarafında yaşanacak.

Merkez Bankası’nın ne vakit faiz indirimine başlayacağı merak edilirken, enflasyonun nasıl bir seyir izleyeceği de yakından takip edilecek. 2023 yılında beklentileri karşılayamayan Borsa İstanbul tarafında ise temkinli bir optimistlik havası hakim. Borsa İstanbul’da BIST 100 endeksi yılın son çeyreğinde satış yüklü bir seyir izlerken, yıllık bazda yüzde 35,6 yükselerek 7.470 puana çıktı.

Endeksin dolar bazlı incelendiğinde yatırımcısına yüzde 14,1 kaybettirdiği görüldü. Yabancı yatırımcının son günlerde alıcı tarafta olmaya başlaması ve yabancı finans kuruluşlarının Türkiye’ye yönelik olumlu iletiler içeren raporlar yayınlamaları yıllardır borsada satıcı tarafta yer alan yabancıların 2024 yılını dönüş yılı ilan etmesine yönelik beklentileri kuvvetlendiriyor.

Yabancılar son 8 haftada yaklaşık 1,9 milyar TL net pay alımı yaptı. Lakin tekrar de borsa tarafında birtakım riskler de yok değil. Bunlardan en kıymetlisi süratle artan TL mevduat faizleri olarak gösterilebilir. Yüzde 50’yi geçerek son 20 yılın en yüksek mevduat faizlerine ulaşılmış olması borsa için tehdit ögesi olsa da asıl sorun yılın son aylarında yatırımcı ilgisinin süratle azalması olarak gösterilebilir.

Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK), nezdinde hisse senedi yatırımcı sayısı 29 Aralık ile sona eren haftada bir evvelki haftaya nazaran 833 bin 119 kişi azaldı. Böylelikle hisse senedi yatırımcı sayısı 8 milyon 486 bin 149’dan 7 milyon 653 bin 30’a indi. 2023 yılı Türkiye’de para siyaseti açısından da hareketli bir yıl oldu. Yılın birinci yarısında seçimlere kadar olan devirde bir müddettir uygulanmakta olan gevşek para siyaseti devam etti.

Bu devirde gevşek para siyasetinin tesiriyle enflasyonda yüksek seyir sürdü. 2022’de yüzde 85’i gören yıllık enflasyon 2023 yılının birinci yarısında baz tesiriyle gerileme kaydetse de manşetlerdeki yerini korudu. Seçimlerin akabinde Hazine ve Maliye Bakanlığı vazifesine Mehmet Şimşek’in; Merkez Bankası Başkanlığı misyonuna de Hafize Gaye Erkan’ın atanmasının akabinde para siyasetinde 180 derecelik bir dönüş yaşandı ve Türkiye sıkılaşma sürecine girdi.

Bu devirde siyaset faizinde 34 puanlık artış yaşandı. Yılın son toplantısında alınan kararla birlikte siyaset faizi yüzde 42,50 düzeyine yükseltildi. Para siyasetindeki sıkılığın 2024 yılında devam etmesi beklenirken, bu durumun büyüme görünümü üzerinde de aşağı taraflı baskı yaratması öngörülüyor. Kelam konusu durum orta vadeli programın (OVP) gayelerine de yansımış durumda.

OVP’de Türkiye iktisadının 2023 yılını yüzde 4,4’lük bir büyüme ile kapatması öngörülürken, 2024 yılına ait beklenti ise büyümenin yüzde 4’e gerileyeceği istikametinde. 2024 yılı için iktisattaki en temel başlık enflasyon olmaya devam edecek. Yılın birinci yarısının yüksek enflasyon ortamında geçmesi ve enflasyonun mayıs ayında yüzde 70 ile tepe yapması bekleniyor. OVP’de yıl sonu için enflasyon amacı yüzde 33 belirlenirken, Merkez Bankası’nın enflasyon raporunda ise yüzde 36 olarak kestirim edildi.

2024 için makroekonomik bağlamdaki kıymetli başlıklardan biri de Türkiye’nin not görünümü ve risk primindeki seyir olacak. İktisat siyasetlerinde olağanlaşmanın devam etmesine bağlı olarak, 2024 yılı içinde her 3 kredi derecelendirme kuruluşundan da kredi notu artışları görülmesi kuvvetle olası görünüyor. Yılın birinci değerlendirmelerinden biri Ocak ayındaki Moody’s değerlendirmesi olacak. Kredi notu artışlarıyla bir arada, Türkiye’nin 5-yıllık CDS primi 200-250 civarında dengelenebileceği öngörülüyor.

Bahçeşehir Üniversitesi Finansal Araştırmalar Merkezi Yöneticisi Prof. Dr. İbrahim Ünalmış: “Enflasyonla gayretten taviz verilmemesi önemli”

Hem jeopolitik gelişmeler hem de ticaret savaşları nedeniyle oluşan yeni dünya nizamında yerimizi alabilmemiz için makroekonomik dengelerin yerli yerine oturması gerekiyor. Enflasyonla uğraşın devamı, sürdürülebilir büyüme yaklaşımından taviz verilmemesi bu açıdan değerli.

Bunlara ek olarak kalkınmanın temel taşları olan kaliteli eğitim, hukukun üstünlüğü, adil bir vergi sistemi üzere bahislerde alınması gereken değerli bir yol var. İhracatın artırılması konusunda proaktif olmak gerekiyor. Mevcut ticaret ortaklarımızda yaşanan ekonomik yavaşlama ihracatımızı olumsuz etkiliyor. Mümkün yeni ihracat noktalarının tespiti ve bu ülkelere ihracat için yolların açılması yararlı olacaktır. Bu noktada kamu siyasetlerine ve dış siyasete kıymetli misyonlar düşüyor.

Ekonomi siyasetleri dış siyaset ile fazla ilişkilendirilmiyor. Halbuki dış siyaset ile ekonomik muvaffakiyet ortasında değerli bir münasebet var. Bu bağlamda, bir yandan makroekonomik dengelerin sağlanması için efor sarf ederken başka taraftan dış siyasetin stratejik maksatlar çerçevesinde iktisat siyasetleri ile hizalanması gerekiyor. Aksi takdirde birbiri ile çelişen siyaset yaklaşımları ile karşı karşıya kalınması ihtimali var.

Marmara Üniv. Öğretim Üyesi Prof. Dr. Burak Arzova: “Ekonomi programının devamı için yapısal ıslahat şart”

2024 yılına ait beklentileri iki farklı senaryoda incelemek lazım. Olumlu senaryo Ortodoks siyasetlerin devam ettiği, enflasyonla gayret programına dayanak verildiği, dışarıda faiz indirimlerinin gerçek vakitte başladığı ve jeopolitik risklerin sonlu kaldığı senaryo. Enflasyonu tek haneye indirene kadar sıkı para siyasetine devam edilmesi olacaktır..

Bunun yanında gereksinim duyulan yapısal ıslahatların süreç içerisinde yapılması, kurumların özerkliğinin sağlanması, büyümede öncelikli alanların objektif kriterlere nazaran seçilmesi, teşvik düzeneğinin yine düzenlenmesi, kamuda tasarrufun ve aktifliğin şeffaflığı da gözeterek sağlanması gerekecek. Dışarıdan kaynak girişi programın devamı için koşul. Bu nedenle ya kademeli olarak ya da özel mutabakatlarla TL Swap sınırlarının açılması gerekiyor.

Büyük merkez bankalarının mali sıkılaşmadan kademeli çıkışı, risk iştahının yine artması fon akımlarının önünü açacaktır. Bu durumda not artışlarını, piyasa faizlerinin kademeli olarak gerilediği bir devri görebiliriz. Yabancı girişi ile birlikte Dolar TL’deki yükseliş kademeli ve istikrarlı olur. TL’nin 2024 yılında % 15 ila % 20 ortasında paha kaybetmesi mevcut kaidelerle yüksek bir mümkünlük üzere duruyor. Yabancı girişi bu bedel kaybını sınırlayabilir. Faiz artırımlarının ise Ocak ayındaki son bir 250 bp artış ile yüzde 45’te bırakılacağını düşünüyorum.

Ekonomist Emrah Lafçı: İki farklı 2024 bizi bekliyor

2024’te Türkiye’yi ekonomik manada çok kolay bir yıl beklemiyor. 2024’te de bir seçimimiz var. Benim şahsi fikrim ülkenin makro bahislerinde bu seçimin 14 Mayıs genel seçimleri kadar tesirinin olmayacağı tarafında. Seçim sonuçlarının da ne biçimde oluşursa oluşsun tesirleri sonlu olacaktır. Merkez bankası muhtemelen faizleri 2024’te bir defa daha artıracak ve %45 düzeyinde zirve noktaları görmüş olacağız. 2024 merkez bankası enflasyon beklentisinin de %36 olduğunu hesaba katarsak bu faiz düzeyinin kâfi olduğunu söyleyebiliriz.

Alınan bu tedbirlerin birçok sebebi var fakat en değerlilerinden biri enflasyonu düşürmek. 1 yılda düşürmeyi planladığımız yerin %36 olduğunu ve bunun da dünyanın en yüksek enflasyonlarından biri olduğunu hesaba kattığımızda durumun vehameti daha çok ortaya çıkıyor. Enflasyonun yılsonunda %36 olarak gerçekleşmesi için aylık ortalamada %2.60’lık bir enflasyonumuzun olması gerekir. Onun için enflasyona bu yıl aylık olarak bakmakta yarar var. Bahsettiğim sayının altında kaldığımız sürece işler âlâ gidiyor demektir.

Bir seferlik artırımın hem tüketim üzerindeki hem de personel maliyetleri üzerindeki enflasyonu aşağı çeken tesiri ikinci yarı itibariyle daha besbelli hale gelecektir. Bu türlü bir durumda ikinci yarıda aylık %2’ler düzeyine düşebilirse enflasyon, o vakit faiz indirimlerinden de kelam etmeye başlayabiliriz. Bu anlattığım senaryoların hepsinin içinde hem üretenler hem tüketenler için acı ilaçlar bâtın. Uygulanan siyasetlerin istikrarlı bir halde sürdürülmesi çok değerli. 2024 bir nevi toparlanmaya hazırlık, alt yapıyı oluşturma yılı olacak üzere görünür.

A1 Capital Üzeyir Doğan: Borsada üst taraflı potansiyel yüksek

Borsa İstanbul’un sahip olduğu cazip çarpanlar üst istikametli potansiyelin de yüksek olduğunu işaret ediyor. 2023’ün son aylarında başlayan yabancı yatırımcı girişleri, birçok fonun 2024 varlık dağılımlarında Türkiye’ye daha fazla hisse ayırması ile birlikte daha da hızlanabilir. Bu nedenle 2024 yılının temel öyküsünün yabancı fon girişleri ve dolar bazlı getiriler olacağını düşünüyoruz.

Sermaye girişlerinin başlaması ile birlikte swap piyasasının açılması, Borsa İstanbul’da olağanlaşma adımı olarak açığa satış ve ödünç piyasasının işlerlik kazanmasını da sağlayabilir. Bu durum piyasalarımızda likidite artışı ile birlikte bir ölçü da volatilite getirebilir. 2024 yılında 2023 haziran ayından sonraki periyottan farklı olarak sektörel ve pay bazlı ayrışmalar daha net hissedilebilir. Yabancı yatırımcının giriş yaptığı ve yapmaya devam edeceği büyük ölçekli şirketlerimiz birinci etapta ön plana çıkacaktır.

Faizlerin geldiği düzeyler ise, orta vadede enflasyonla çabada başarılı olunacağı beklentisini daha da artacak olursa, tahvil piyasasına girişleri hızlandırabilir. Sıkı nakdî ve mali şartlar dış ticaret ve cari açık riskini azaltacakken mümkün sermaye girişleri de döviz arzını artıran gelişmeler olacak. Bu durum 2024 yılında döviz piyasasında daha sakin bir yıl yaşanmasını sağlayabilir. Bu durum başta da tabir ettiğimiz üzere 2024 yılının TL bazlı getiriler yanında dolar bazlı getirilerin de ön plana çıktığı bir yıl olmasını sağlayabilir.

Marbaş Menkul Kıymetler Strateji ve Varlık İdaresi Yöneticisi Volkan Dükkancık: Borsada muhafazacı ve fırsatçı olma dönemindeyiz

BIST-100 Grafiğini ve daima üzerinde durduğum Borsanın ruhsal döngüsünü bir ortada değerlendirdiğimizde, şuan depresyon devri içerisine girdiğimizi, bir mühlet daha devam edebilecek istikrar ve taban arayışının akabinde yeni bir trendin altyapısının hazırlandığını söylemek mümkün.

Geldiğimiz nokta prestijiyle endekste TUT tavsiyemizi ve %50 pay Tartısı görüşümüzü korumakla birlikte, Döngüde Panik ile Depresyon ortası bir periyoda girdiğimizi ve bu basamaktan sonra geri çekilmeleri Satış istikametinde değil, fırsatçı ve seçici olmak kaydıyla Alım tarafında izlemeye başladığımı belirtmek isterim. Gerekli şartlar oluştuğunda ve netleştiğinde tavsiyemi “AL” formunda değiştirmek üzere fırsat arayışına girdiğimiz bir devirde olduğumuzu da düşünüyorum. Bu manada 6.800- 7.200 bandı orta-uzun vade için değerli bir desek ve fırsat düzeyi olduğu kanaatindeyim.

Temkini elden bırakmadan, “Korumacı ve Fırsatçı” bir yaklaşımda olmamız gerektiğini ve Varlık Dağılımı manasında bir mühlet daha portföylerde sabit getiriye kıymetli yer vermeye devam edeceğimizi, bununla birlikte pay senetleri cephesinde yeşermeye başlayan fırsatları da yakından takip ettiğimizin tekrar altını çizmek isterim.

BIST cephesinde 6,5 seviyesindeki FK oranı temel manada hala önemli bir iskontoya işaret ediyor olsa da %50’lere dayanmış olan sabit getirili enstrümanların portföylerdeki tartısı artıyor. Payda kalmaya devam eden yatırımcılar da büyüme ve faiz hassaslığı yüksek olan otomotiv, beyaz eşya, cam, demir-çelik üzere kesimlerden; talep esnekliği düşük, büyüme hassaslığı zayıf, defansif ve kendi öyküsü olan, bağlantı, besin ve besin perakendeciliği, güç dağıtım, sigorta ve havacılık üzere dallara yöneliyor.

Altın ve Para Piyasaları Uzmanı Hoş Sarı: 2024’te onsta 2 bin 500 dolar, gramda 3 bin TL gündeme gelebilir

Ons altın %13 ve gram altın %78.5 paha kazanarak yılı kapattılar. İsrail-Hamas savaşı ile yükseliş hareketi başladı ve ABD Merkez Bankası FED’in faiz artırımını durdurması hatta 2024 yılının birinci çeyreğinde faiz indirimine gidebileceği beklentisi ile de yükseliş körüklenmiş oldu. 2.145 dolar civarı tarihi tepe olarak kayda geçmiş oldu.

Gram altında ise yükselişin bir kısmı dolardan geliyor. Dolardaki yüzde 57’lik yükseliş, gram altını da yükselten etmen oldu. Bilhassa enflasyonist sürecin devam etmesi birikim sahiplerini altına yöneltti. 2024 için birçok senaryo var, altını yükseltebilecek ve düşürebilecek olaylar halinde ayırabiliriz. ABD Merkez Başta olmak üzere küresel merkez bankalarının faiz indirimleri altını destekleyebilir.

Daha faiz indirimi olmamışken bile faiz indirim beklentisi ile 2.000 dolar üzerine yerleşen altını izliyoruz. Faiz indirimleri onsu 2.100 doların üzerine taşıyabilir. Teknik olarak, 2.000 -2.100 dolar bandı kısa vadede izleyeceğimiz bir bant olacak. 2.100 dolar üzerinde yeni bir yükseliş ivmesi başlayabilir. 2.500 dolar gündeme gelebilir. 2.000 doların altında altın alıcıları için temkinli olmaları gereken bir düzey diyebiliriz.

Gram altın bu yıl, Bist 100 endeksi, dolar, euro ve mevduat faizi karşısında en çok kazandıran oldu. Türk halkının altın sevgisi bir sefer daha haklı çıktı. 2024 yılında Ons altındaki ve dolardaki hareketlilik gram altını 2.000 – 3.000 TL bandı ortasında hareket etmesini sağlayabilir. İç piyasada bilhassa merkez bankası siyasetlerinin doları sınırlaması gramı dizginlese de, doların pahalanması durumunda gram altında da yükselişler sertleşebilir.

Kaynak: Dunya.com