Birinci pay senedi sürecinin üstünden 38 yıl geçti

Eski ismiyle “İstanbul Menkul Değerler Borsası”,1986’da 19 pay senedi ile sürece başlamasının üzerinden geçen yıllarda, toplamda 512 pay senedinin yanı sıra vadeli süreç mukaveleleri, opsiyonlar ve varantların süreç gördüğü dev bir pazara dönüştü.

İstanbul Menkul Değerler Borsası (İMKB) olarak sürece başlayan borsa, 2013 yılında değişen Sermaye Piyasası Kanunu ile farklı bir yapıya büründü ve son yıllarda gelişen teknolojisi ve birçok yeni enstrümanla gelişimini sürdürdü. Resmi olarak Aralık 1985’te açılan İMKB, 3 Ocak 1986’da 19 pay senedi ile Cağaloğlu’ndaki binasında sürece başladı. 1987’de daha evvel haftalık olarak hesaplanan borsa endeksleri günlük hesaplanmaya başlandı. 1993’te ise 50 şirketle bilgisayarlı alım-satım sürecine geçildi. İMKB, 1993 yılının sonlarında ABD Menkul Değerler ve Borsalar Federasyonu tarafından “kabul görmüş menkul değerler borsası” olarak tanımlandı.

Bu unvanı alan gelişmekte olan borsalar ortasında İMKB üçüncü oldu. 1996’da Milletlerarası Pazar bünyesinde Memleketler arası Tahvil ve Bono Piyasası’nın kurulmasının akabinde 1997’de bu piyasada Hazine tarafından yurt dışında satılmak üzere çıkarılan 40 adet memleketler arası tahvilin kota alınmasıyla süreçlere başlandı. Böylelikle Hazine’nin yurt dışı finansmana erişimi için farklı bir kanal açılmış oldu.

İMKB, 2000 yılında, Kırgız Borsası’nın sermayesine yüzde 27,4 iştirak oranı ile, Bakü Borsası’na da yüzde 5,26 iştirak ile ortak oldu. 2004’te katılma dokümanlarının organize ve şeffaf bir piyasada süreç görmesini sağlamak maksadıyla Borsa Yatırım Fonu Pazarı kuruldu ve takip eden yıl Pay Senetleri Piyasası Fon Pazarı’nda Borsa Yatırım Fonları süreç görmeye başladı. 2007’de Pay Senetleri Piyasası’nda açılış seansı uygulamasına başlanırken, yıl sonuna gerçek seans kapanış saati 17.00’ye uzatıldı.

Mayıs 2009’da Kamuyu Aydınlatma Platformu (KAP) devreye alınarak piyasanın şeffaf ve vaktinde aydınlatılması için değerli bir adım atıldı. Yapılandırılmış eserler sınıfında yer alan ve menkul kıymetleştirilmiş opsiyon özelliklerini taşıyan eser manasına gelen varantlar, 2010’da borsada süreç görmeye başladı. 2011’de Bankalararası Repo-Ters Repo Pazarı’nın kurulmasıyla bankaların kendi ortalarında likidite sorunlarını halledebilmesinin önü açıldı. 2012’de İMKB bünyesinde faaliyete geçen Vadeli Süreç ve Opsiyon Piyasası’nda (VİOP), 2019’da süreç hacmi ortalama 5 milyar lirayı, 2023’te ise 90 milyar lirayı aştı.

Borsa İstanbul’da geçen yıl halka arzlar süratle devam etti

Borsa İstanbul’da 2023’te 54 şirket halka arz edilerek borsada süreç gören şirket sayısı yıldız pazarda 259, ana pazarda 221 ve alt pazarda 32 olmak üzere toplamda 512’ye çıktı. Borsa İstanbul’un 150. Kuruluş Yıl Dönümünün kutlandığı 22 Aralık’ta, 1 Kasım 2023 tarihinden itibaren Borsa İstanbul’da süreç gören 500 hissenin “BIST 500 Endeksi” kapsamında hesaplanmaya başlamasına karar verildiği duyuruldu.

Varlık fiyatlamada TLREF kullanılıyor

İMKB, 5 Nisan 2013’te özel hukuk kararlarına nazaran çalışan bir işletme olan Borsa İstanbul AŞ’ye dönüştü. Endeks isimlerinde yer alan “İMKB” kısaltması, “BIST” olarak değiştirildi. Birebir yıl hisse piyasası birinci seansı başlangıcı 15 dakika öne çekilerek saat 09.15’e alındı. VİOP’ta 2014’te Dolar/TL Opsiyon Mukaveleleri sürece açıldı. 30 Kasım 2015’te Borsa İstanbul ile Nasdaq ortasındaki paydaşlık kapsamında geliştirilen BISTECH’in birinci fazı devreye alındı. BISTECH olarak isimlendirilen iki kademeden oluşan Teknoloji ile Dönüşüm Programı’nın birinci etabında Borsa İstanbul, 22 yıldır uyguladığı iki seans uygulamasından tek seans uygulamasına geçti. Borsa İstanbul, 17 Haziran 2019’da finansal türev eserlerde, borçlanma araçlarında ve çeşitli finansal kontratlarda değişken faiz göstergesi olarak TLREF Türk Lirası Gecelik Referans Faiz Oranı’nı hesaplamaya ve yayımlamaya başladı.

Kaynak: Dunya.com