Çelik ihracatında 11 aylık kayıp yüzde 30’ları aştı

Nurdoğan A. ERGÜN

Türkiye 2023 yılını 255 milyar doların üzerinde bir mal ihracatı sayısıyla kapatmaya hazırlanırken, çelik bölümünün 11 aylık ihracat datalarında ‘dramatik’ bir düşüş yaşandı.

Çelik kesiminin ihracatı yılın 11 aylık devrinde ölçü bazında yüzde 28.8, kıymet bazında ise yüzde 31.2 geriledi. Yıla 16 milyon ton ihracat amacıyla başlayan bölümün Kasım 2023 itibariyle ulaştığı ihracat ölçüsü 13 milyon 55 bin ton oldu. 2021’de 23 milyar dolar, 2022’de 19 milyar 697 milyon dolar ihracat geliri elde eden dalın bu yılki 13 milyar 545 milyon dolara düştü. Yılın birinci 10 ayında ithalat ise yüzde 14.8 oranında arttı. Çelik ihracatında yaşanan düşüşe dikkat çeken Çelik İhracatçıları Birliği (ÇİB) İdare Konseyi Lideri Adnan Aslan, birebir devirde ithalattaki yükselişe işaret etti.

Aslan, “2015’ten bu yana birinci defa en son çelik eserlerinde net ithalatçı pozisyonuna düştük. Bu kapsamda ithalatın yarattığı haksız rekabetin önüne geçilmesi için resmi kurumlarımıza anti damping müracaatında bulunduk. Yapılacak inceleme sonucunda ithalat yapılan ülkelerin rekabete ters davrandığı ortaya çıkarsa ek vergi uygulanacak. Böylelikle haksız rekabetin önüne geçilecek” dedi.

Türkiye çelikte açık pazar olmamalı

Birinci 11 ayda ihraç edilen ölçünün da 28.8’lik düşüşle, 18 milyon 341 bin tondan 13 milyon 55 bin tona gerilediğini aktaran Aslan, “2023’ün birinci 10 ayında ise ithalat 2022’nin birebir periyoduna nazaran yüzde 14.8 artışla 15 milyon 366 bin tondan 17 milyon 639 bin tona çıktı. Türkiye artık çelik eserinde net ithalatçı pozisyonundaydı. İthalatta yaşanan artış ülkemiz çelik üreticilerine ziyan verecek noktaya erişti” diye konuştu.

Tüm dünyada idarelerin çelik kesimlerini muhafazaya yönelik siyasetler uyguladığını, Türkiye’nin ise hala açık pazar pozisyonunda olduğunu belirten Aslan, “Ülkelerin korumacılık tedbirleri, Avrupa Birliği’nin uyguladığı kotalar, ABD vergileri ve Kuzey Afrika’dan Mısır, Cezayir üzere ülkelerin net ihracatçı pozisyonuna gelmesi bizim ihracatımızın düşmesine neden oldu. İhracatımızdaki düşüşte öbür bir etken ise navlun ve konteyner fiyatlarının gerilemesiydi. Bu düşüşle birlikte Uzak Doğu ülkeleri yine pazara girmeye başladı. 2022’de konteyner ve navlun fiyatlarının çok yükselmesiyle birlikte bölümde önemli bir avantaj elde etmiştik. Bu avantajı kaybetmemiz ihracata da yansıdı” dedi.

Kapasite kullanımı yüzde 50’lere geriledi

Çelik dalında üretimin de gerilediğini kaydeden Aslan, “2022’nin birinci 10 ayında üretimimiz 30 milyon 91 bin tondu. 2023’te yüzde 8.8 gerileyerek 27 milyon 454 bin tona düştü. Türkiye, üretiminin yüzde 50-55’lik kısmını ihraç ediyor. 2022’de ihracatımız 20 milyon ton üzeri düzeylere çıkmıştı. 2023’ün tamamında ise 14 milyon ton düzeylerine yaklaşacaktır.

Normal koşullar altında 2023 maksadımız 16 milyon ton, 16 milyar dolar ihracattı. Lakin gerisinde kaldık. 2024’te de 15 milyon tonluk ihracat hedefliyoruz. 2022’deki 20 milyon tonluk ihracat düzeyine yeniden ulaşmamız biraz daha vakit alacak üzere gözüküyor. 2028 için İSE 32 milyar dolarlık ihracat maksadı belirledik” diye konuştu.

Çelik bölümünde kapasite kullanım oranlarının da yüzde 50-55 düzeylerinde olduğuna dikkat çeken Aslan, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Bu düşüşteki en değerli sebepler ortasında talepsizlik ve güç maliyetlerinin yüksekliği var. Kapasite kullanım oranlarının düşük olması kesim ismine olumlu gözükmese de, çelik kesiminin sermaye yapısının çok güçlü olduğunu söylemeliyiz.

Diğer taraftan kapasite kullanım oranları bu kadar düşükken, hem Özgür Ticaret Mutabakatı (STA) imzaladığımız ülkelerden hem de farklı ülkelerden çelik ithal ediliyor. Lakin ithalat yapılan ülkelerden gelen eserler iç piyasadaki istikrarları bozuyor. Bu noktada bizim de resmi kurumlara müracaatlarımız oldu. Yapılacak incelemeler sonucunda bu ithalatlarda bir sübvansiyon uygulandığı ortaya çıkarsa kelam konusu ithalata ek vergi uygulanmasını talep ettik. Yaklaşık 1,5 ay evvel müracaatımızı yaptık. Sürecin 6-12 ay içinde netleşmesini bekliyoruz.”

“Emisyon düşürerek ek vergi önlenebilir”

ÇİB Lider Yardımcısı Uğur Dalbeler, gücün çelik bölümünün en kıymetli girdilerinden biri olduğunu söyledi. Dalbeler, “Sınırda Karbon Düzenleme Düzeneği da (SKDM) birtakım zorunlulukları beraberinde getiriyor. Kesimimizde cevherden ve hurdadan üretim yapılıyor. Türkiye aslında bu alanda avantajlı pozisyonda. Zira cevherden üretimde yaklaşık 2 bin kilogram, hurdadan üretimde ise yaklaşık 400 kilogram emisyon oranı ortaya çıkıyor. Dal olarak biz de yenilenebilir güç yatırımlarında öncelik bekliyoruz. Bu yatırımlarda önceliklendirilir ve dayanak alırsak rekabette avantaj kaybetmemiş oluruz. Emisyon oranlarını düşürerek ek vergilerin önüne geçebiliriz” tabirlerini kullandı.

DTÖ’den Türkiye aleyhine karar

Dünya Ticaret Örgütü, ABD ile çeliğe ek vergi uyuşmazlığında Türkiye aleyhine karar verdi. Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ), Türkiye’nin ABD’nin çelik ve alüminyum vergilerine misilleme olarak uygulamaya aldığı ek vergileri örgütün siyasetleri ile “tutarsız” bularak Türkiye’nin vergileri kaldırması gerektiğine karar verdi. DTÖ’nÜn uyuşmazlıkların tahlile kavuşturulmasından sorumlu organı tarafından yayımlanan raporda “Panel, Türkiye’nin DTÖ ile uyumsuz olan önlemini yükümlülüklerine uyumlu hale getirmesini tavsiye ediyor” denildi. Türkiye, ABD’nin Donald Trump idaresinde çelik ve alüminyum ithalatına yönelik “madde 232” olarak isimlendirilen ulusal güvenliğe dair incelemesine dayanarak Mart 2018’de çelik ithalatına yüzde 25, alüminyum ithalatına yüzde 10 vergi uygulamasının akabinde misillemede bulunmuştu.

Kaynak: Dunya.com