Depremzede sanayici artık ‘acil ve kalıcı’ çözüm istiyor

Nurdoğan ARSLAN ERGÜN -Ziya İPEK

Türkiye’yi yasa boğan ve Kahramanmaraş merkezli zelzelelerinin üzerinden 6 ay geçti. 15 milyondan fazla insanın hayatını direkt etkileyen sarsıntıların akabinde bölgede hayat uğraşı devam ediyor. Kamu tarafından bölgeye yönelik takviyeler sağlansa da bölgede hayatın olağana dönebilmesi için hala toplumsal ve ekonomik manada atılması gereken çok adım bulunuyor. Bölge insanı ve endüstriciler tahlillerin kalıcı hale getirilmesini istiyor.

“İşletmeler borç ödeyecek duruma gelmedi”

Sarsıntının en ağır hasarı bıraktığı vilayetlerden biri olan Adıyaman’da 6 ayın sonunda ekonomik ve toplumsal hayat hala olağana dönmüş değil. Dokuma kesiminin üretim merkezlerinden Adıyaman’da 201 fabrikanın bulunduğu Organize Sanayi Bölgesi’nde 15 fabrika yıkılmış, 30’a yakını ağır hasar almıştı.

Bugün depremzede iş insanları için en büyük sıkıntılardan birini kredi ve kredi kartı borçlarının ertelenmemesi olarak gösteren Adıyaman Ticaret ve Sanayi Odası Lideri Mehmet Torunoğlu, Adıyaman’da hala işletmelerin borç ödeyecek duruma gelemediğini vurguladı.

6. bölge teşviklerinden faydalanan ve sarsıntıdan hasar görmeyen vilayetlerin büyük potansiyelli sanayi kenti olma yolunda ilerlediğini söyleyen Torunoğlu, Adıyaman, Kahramanmaraş, Hatay ve Gaziantep ile Nurdağı ve İslahiye ilçelerini kapsayan “Süper Teşvik” bölgesi halinde süreksiz bir paket oluşturulabileceğini lisana getirdi.

Acil beklenti ‘kalıcı imar planı’

Sarsıntıyla birlikte Adıyaman’da esnafın yüzde 65’inin iş yerlerinin yıkıldığını belirten Adıyaman Esnaf ve Sanatkarlar Odası Birliği Lideri Ziya Duranay, 9 noktada kurayla 335 iş yerini teslim ettiklerini kaydetti.

Bu sayının da toplam içinde lakin yüzde 15’e geldiğini söyleyen Duranay, ortak akılla kentin bir an evvel tekrar inşa edilmesi gerektiğini vurguladı. Kentte hayatın hala yüklü konteyner kentlerde devam ettiğini söyleyen Duranay, “Esnafın birçok hala süreksiz iş yerlerinde iş yapmaya çalışıyor. Yıkılan ya da hasar alan iş yerlerindeki materyaller ya ziyan gördü ya da kullanma tarihi geçti. Esnaf iş yerini açıp nefes almak istiyor” dedi.

En acil beklentilerini kalıcı imar planlarının açıklanması olarak ileten Duranay, “Adıyaman’ın çabucak her bölgesi sarsıntıdan ziyan gördü. Bu nedenle vilayetimizde hayatın olağana dönmesi için kalıcı işyerlerinin kurulması, kalıcı barınma meselesinin çözülmesi gerekiyor. Bir an evvel çarşılar, konutlar yapılmalı” dedi.

“Kahramanmaraş’ı terk etmeye niyetimiz yok”

Üretim gücünü yine ayağa kaldırmak ve ekonomik toparlanmayı süratli sağlamak istediklerini kaydeden Kahramanmaraş Ticaret ve Sanayi Odası Lideri Mustafa Buluntu, zelzeleden evvel de yaşadıkları finansmana erişimin sarsıntı bölgeleri için önemli sorun teşkil ettiğini bildirdi.

Bu süreçte, Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş.’nin Kahramanmaraş’ta savunma sanayi yatırımıyla alakalı önemli bir atak başlattığını kaydeden Buluntu, kentte üretim yapma istikametinde çalışmalar yürütüldüğünü ve bunun kent için çok önemli bir fırsat olduğunu anlattı.

Buluntu ayrıyeten, Aksu, Erkenez ve Türkoğlu 2 Islah Organize Sanayi Bölgesi’nin birleşmesi için sürdürülen çalışmalarda da son etaba geldiklerini aktardı. Kahramanmaraş’ın zelzelenin akabinde başka vilayetlere nispetle daha süratli toparlandığını aktaran Buluntu, “Bu kente ve insanımıza çok şey borçluyuz, Kahramanmaraş’ı terk etmeye niyetimiz yok” dedi.

“Taleplerimizin birçoğu karşılık buldu”

Malatya Ticaret ve Sanayi Odası (MTSO) Lideri Oğuzhan Cet Sadıkoğlu ise 6 Şubat sarsıntılarından en fazla etkilenen 4 vilayetten birinin kentleri olduğunu hatırlattı. Zelzele sonrasında iş dünyasının beklentilerini daima lisana getirdiklerine işaret eden Sadıkoğlu, bilhassa ticaret ve sanayi odaları üzere meslek kuruluşlarında toplanan talepler doğrultusunda devletin, firmaları ve esnafı desteklediğini bildirdi.

Sadıkoğlu, iş dünyasının faizsiz kredi, çek müddetlerinin uzatılması, vergi ve prim borçları ile bankalara olan borçların ertelenmesi ve yapılandırılması üzere taleplerinin birçoğunun karşılık bulduğunu da kelamlarına ekledi.

“Kente karadan, havadan ulaşım hâlâ çok zor”

6 Şubat sarsıntılarında ‘en ağır’ hasarı alan bölgelerden biri de Antakya-Hatay oldu. Neredeyse kentin tamamı yıkılırken kentte bugün hala kaldırılmamış enkazlar bulunuyor. Kente ulaşımın hala önemli bir sorun olduğunu söyleyen Antakya Ticaret ve Sanayi Odası Lideri Hikmet Çinçin, “Moral ve ruhsal olarak 6 Şubat’ın gerisindeyiz.

Bugün en acil meselemiz Belen Geçidi. Vilayet merkezine giriş-çıkış noktası Belen Geçidi, hala onarılmadı. Geçitte, sarsıntıdan bu yana 37 kişinin öldüğü kaza yaşandı. Havaalanımız kapandı. Aslında sarsıntıdan bu yana çalışmıyordu. Bir kent düşünün; ne karayolu ne havayolundan giriş yok” dedi. Depremzede esnafın kredi borcunun 6 ay daha ertelenmesine atıfta bulunan Hikmet Çinçin, şunları söyledi: “Adımlar atılıyor ancak çok yetersiz. Borç 6 ay erteleniyor, 6 ay sonra ‘ödeyin’ dense kim ödeyebilecek? Onun için alternatif önlemler gerekiyor. 6 ay, krizi çözmek değil ertelemek.

Bunun için KGF paketlerinin hazırlanması lazım.” Ayrıyeten Antakya’nın ‘özel statülü afet bölgesi ilan edilmesini isteyen Çinçin, “Ülkemizin her karış toprağı çok değerli lakin Antakya yüzde 80’i yıkılmış bir kent. Yüzde 10 hasar alan bir kent ile tıpkı önlem paketlerinin kapsamında olmak vicdanen de kabul edilemez, adil de değil” diye konuştu.

“Borçların büsbütün silinmesini talep ettik”

Osmaniye Ticaret ve Sanayi Odası (OTSO) Lideri İhtilal Murat Aksoy da zelzele nedeniyle kentin ticaretinde büyük ölçüde azalma yaşandığını belirterek, “Sanayi açısından sarsıntı nedeniyle üretimler muhakkak bir müddet sekteye uğramış lakin bölgemizdeki organize sanayi bölgesinde (OSB) ziyan fazla olmadığı için endüstride ekonomik olarak çok fazla kayıp yaşanmamıştır. İhracat sayıları da geçen yılın tıpkı devirleriyle kıyaslandığında, kelam konusu sayılarda artış sağlandığı gözlenmiştir” dedi.

Depremden sonraki tekrar yapılanma sürecinde, patronların SGK prim ve vergi borçlarının ertelenmesi, yine yapılandırılması, kredilerin ertelenmesi, çarşıda iş yeri yıkılanlar için konteyner iş yerleri açılması üzere kıymetli takviyelerin ve rildiğini belirten Aksoy, şu değerlendirmede bulundu: “Bu takviyeler sayesinde patronlar tekrar toparlanmaya ve işlerini yürütmeye çalışıyor. Biz de Oda olarak iş yeri yıkılan ve ağır hasarlı olanlar için firmaların vergi ve prim borçlarının iş yerlerini yine açana kadar büsbütün silinmesi tarafındaki talebimizi ilgili mercilerine aktarmış bulunmaktayız..”

Deprem bölgesine Hazine ve Maliye Bakanlığı’ndan finansman desteği

Hazine ve Maliye Bakanlığı’ndan yapılan açıklamaya nazaran Hazine Takviyeli Kefalet Sistemi kapsamında daha çok firmanın finansmana erişimini kolaylaştırmak ve zelzelenin ülke genelinde ekonomik faaliyetler ve ticari işletmeler üzerindeki negatif tesirlerini azaltmak hedefiyle 250 milyar lira olarak ilan edilen Kredi Garanti Fonu (KGF) paketi 150 milyar lira artışla 400 milyar liraya çıkarıldı.

Depremin akabinde birinci etapta kamu kurumlarının kullanımına 100 milyar lira aktarılırken, gereksinim duyulan tüm alanlara kaynak transferine devam edildi. Kredi Garanti Fonu Teminatlı Bayan Teşebbüsçü Dayanak Kredisi de hayata geçirilirken, bayan kooperatiflerine yönelik Can Suyu Kredi Dayanak Paketi oluşturuldu.

Depremden ziyan gören her aileye 10 bin lira, taşınanlara 15 bin lira yardım için bütçe ayrılırken, zelzele bölgesindeki vilayetlere kendi araçlarıyla giden vatandaşların yakıt masrafları karşılandı. Konteyner kentler dışında barınanlara aylık 3 – 5 bin lira ortası kira yardımı için ödenek sağlandı. Zelzelede hayatını kaybedenlerin yakınlarına acil muhtaçlıklarını karşılayabilmeleri emeliyle da 100 bin lira nakdi yardımda bulunuldu.

Üretimi geliştirmeye yönelik çalışmalar devam ediyor

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat sarsıntılarından etkilenen endüstrici, yatırımcı ve işletmecilere verdiği dayanak ve teşviklerle bölge endüstrisini süratle ayağa kaldırmayı hedefliyor. Bakanlıktan yapılan açıklamaya nazaran, bölgedeki yatırımlara teşvikler sağlanırken, Cazibe Merkezleri Programı (CMP) ve üretimi geliştirmeye yönelik çalışmalarla da dayanaklar devam ediyor.

Teşvik uygulamaları kapsamda Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Elazığ, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa ile Sivas’ın Gürün ilçesindeki yatırımlar için düzenlenen yatırım teşvik dokümanlarının müddeti rastgele bir talep alınmaksızın 3 yıl uzatıldı.

Depremlerin ağır yıkıma yol açtığı ilçeler CMP’ye dahil edildi. Böylelikle bölgeye yapılacak tüm yatırımlar, en üst düzey teşvikler olan 6. Bölge teşviklerinden faydalandırıldı. 61,3 milyar lira yatırım büyüklüğüne sahip ve 25 bin kişiyi aşkın istihdam sağlayacak 479 yatırım teşvik evrakı düzenlendi. CMP dönüşümü yapılan 70 yatırım teşvik dokümanı için 41,7 milyon lira faiz dayanağı ödemesi yapıldı.

Kaynak: Dunya.com