İki ay daha iş alamazsa çorapçı kepenk indirecek

Nurdoğan ARSLAN ERGÜN

Son 5 yılda ihracatını 1.3 milyar dolarların üzerine çıkaran Türkiye çorap dalı alarm veriyor. Bu yılın birinci 7 ayında ihracat ölçüsünde yüzde 43’lük kayıp yaşayan bölümün ihracat kıymet kaybı ise yüzde 8 oldu. İrili-ufaklı 2 bin civarında firmanın imalat yaptığı kesimde, vardiyalar ikiye inerken kapasite kullanım oranları yüzde 90’dan yüzde 60’a kadar düştü.

100 bin kişinin istihdam edildiği endüstride, yüzde 15’lere varan istihdam yaşanıyor. Son çeyrek siparişlerini dolduramayan ve ekonomik göstergelerde önünü göremeyen üretici, 2 ay daha iş çıkmazsa kapanma sinyalleri veriyor.

Sektörün üst örgütü Çorap Sanayicileri Derneği (ÇSD) Lideri Seçkin Doğan, kapasite kullanımlarının birinci kere bu kadar düştüğüne dikkat çekerek, “Bu yıl ihracatta 1 milyar doları yakalarsak şanslı hissedeceğiz” dedi.

Değer kaybı yüzde 8

2018’den itibaren yıllık ihracatını 1 milyar doların üzerine çıkaran çorap kesimi, 2019’da 1 milyar 100 milyon, 2020’de 1 milyar 80 milyon, 2021’de 1 milyar 300 milyon, 2022’de ise 1 milyar 250 milyon dolar ihracat sayısına imza attı. Bu yılın birinci 7 ayında çorap ihracatı 657 milyon dolar olurken, geçmiş yıllara nazaran ihracat ölçüsünde yüzde 43’lere varan oranda düşüş dikkat çekti.

“Hedeflerimizin çok gerisindeyiz” diyen ÇSD Lideri Seçkin Doğan’a nazaran, bu bilgiler ışığında yılsonu gayesini tutturmak çok sıkıntı. Ölçüdeki yüzde 43’lük kaybı ‘çok yüksek oran’ biçiminde yorumlayan Doğan, şunları söyledi: “İhracatımızın yüzde 80’ini Avrupa’ya yapıyoruz. Avrupa, ucuz malların alımını Uzakdoğu’ya kaydırdı. Biz kıymetli eserleri yaparak bedel bazında düşüşü daha az hissettik. Kıymetteki kaybımız yüzde 8 oldu.”

Siparişler düşüyor

İhracat ölçüsündeki düşüşün fabrikalarda üretim azlığını da beraberinde getirdiğini söz eden Doğan, “Kapasite kullanım oranları yüzde 60-65’lere düştü. Bu yıla kadar kapasitede hiçbir vakit yüzde 90’ın altına düşmedik. Çorap 24 saat çalışan, ağır üretim yapan bir kesim. Artık ise çabucak her fabrika yarım kapasite çalışıyor.

Bu da bizi kaygılandırıyor” diye konuştu. Avrupa’daki talep daralmasının yanı sıra Çin başta olmak üzere Uzakdoğu ülkelerinde navlun fiyatlarının gerilemesiyle Türkiye’de hammadde fiyatlarının çok yüksek kaldığını kaydeden Doğan, “Aradaki makas çok açıldı ve bilhassa ucuz eserlerde yüzde 25’in üzerinde ünite fiyat farkı oluştu. Biz şu anda fiyat tutturamıyoruz” dedi.

Doğan, maliyetlerde geçen yıla nazaran TL bazında 3 katın üzerinde, döviz bazında da yüzde 30 sapma olduğuna dikkat çekti. Nadir Doğan, döviz kurunun bu kadar oynamasının da ihracatçının lehine olmadığını söyleyerek, “Bir yerde sabitlenmesi lazım ki biz de sabit bir maliyetle sabit bir fiyattan, eserimizi satalım, ihracatımızı gerçekleştirelim” diye konuştu.

Türkiye’de içerideki enflasyon datalarının de gerçeği yansıtmadığına işaret eden Doğan’a nazaran, bundan ötürü dolarda da bir baskılama oluyor. Bu durumda da her iki taraftan üretici sıkışıyor. Bu da maliyetlere yansıyor. Fiyatların son bir yılda dolar bazında yüzde 25-30 civarında artış gösterdiğini belirten Doğan, şöyle devam etti:

2024’ün birinci yarısı kritik

“Bugünkü kurlarla maliyetimizin yarısı hammadde, yarısı personellik. Hammaddenin tamamı dolarla satılıyor. Dolar artınca zamlanıyor, personellik artınca zamlanıyor. Her gün oturup maliyet yapar, her gün müşteriye farklı fiyat verir olduk. Müşteriye fiyat verirken yarın dövizin ne olacağını bilmiyoruz. Döviz stabil olmayınca fiyattaki belirsizlik siparişlerin öteki yerlere kaymasına neden oluyor.

Burada da Uzakdoğu ön plana çıkıyor” dedi. Kesimde şu anda kapanan firma olmadığını lakin son çeyrekte kapanmaların başlayacağını söyleyen Doğan, “Şimdi önümüzde kritik bir 2024 var. Herkes şu anda ‘2024’ü kazanır mıyız, kaybeder miyiz?’ sorusunu soruyor. 2023 kayıp bir yıl oldu. Son 2-3 ay daha durum bu türlü devam eder de gerçek düzgün sipariş alamazsak 2024’ün de birinci yarısını kaybederiz” diye konuştu.

İç pazarda da enflasyonist baskı nedeniyle satışların düşme eğiliminde olduğunu söyleyen Doğan, “İç piyasada getirilen yüzde 25’lik kota bizi Uzakdoğu eserlerine karşı bir nebze olsun koruyor. Gelen eserler bizim fiyatlarımızın üzerinde kalıyor. O nedenle çok az ölçüde bilhassa Türkiye’de üretilmeyen ince ve naylon yüklü çoraplarda ithalat yapılıyor” sözlerini kullandı.

Kredide %20 tutma koşulu var

Geçtiğimiz günlerde 11 banka ile ihracatçıya verilecek kredi muahedesi imzalandığını hatırlatan Seçkin Doğan, “24 ay taksitle verilecek kredide yüzde 25 faiz uygulanacak. Fakat kredinin yüzde 20’sini bankada tutma kuralı var. Yani 20 milyon TL kredi kullanacaksak bunun 4 milyon TL’sini bankada tutmamız gerekiyor. Bu yüzde 20’den banka para kazanacağı için faiz otomatikman yüzde 30-32’lere çıkıyor. Bu maliyetle bu işi yapmak zorlaşıyor” diye konuştu.

Anadolu’ya gitmek maliyetli

Ender Doğan, çorapta üretimin yüzde 80 oranında İstanbul’da olduğunu açıkladı. Doğan, şunları söyledi: “Orta ve uzun vadede çorap üretiminin İstanbul’dan artık Anadolu’ya kayması lazım. Zira rekabet fakat orada gerçekleşebilir. Lakin şu anda çorapçılar olarak Anadolu’ya çıkamıyoruz. Anadolu’ya çıkmanın maliyeti çok çok yüksek. Anadolu’ya gittiğimde sıfırdan istihdam yaratmak, sıfırdan makine almak lazım. Alacağımız makineler de ithal. Gidebilmenin, yollarının bulunması lazım.”

Kaynak: Dunya.com