Irak, yasaklarla Türk besin firmalarını yatırıma zorluyor

Mehmet Hanifi GÜLEL

Hububat başta olmak üzere çeşitli eserlere ek vergiler getiren Irak, ithal eserlere karşı getirdiği vergi ve yasakları genişletiyor. Besinde yerli üretime yönelen Irak, son olarak meyve suyu ithalatını yasaklarken hamur ve kek eserleri ithalatını önlemek içinde karar aldı. Yeni yasakların 2024’te yürürlüğe girmesi bekleniyor.

Türkiye’nin besin ihracatında birinci sırada yer alan ülke, ihracatçının da sıkıntı bir süreçten geçmesine neden olurken Türkiye’den bilhassa besin firmalarını yatırım yapmaya zorladığı tabir ediliyor. Irak’ta süregelen güvenlik telaşları, yatırım ortamındaki başka zorluklar üzere sebeplerle Türk girişimcilerin yatırıma sıcak bakmadığı da anlatıldı. Bu yılın 11 aylık devrinde, Türkiye’den Irak’a yapılan hububat bölümü ihracatı yüzde 8,9 azalarak 2.1 milyar dolardan 1.9 milyar dolara gerildi.

GAİB’ten yapılan dal ihracatı ise yüzde 5,4 kıymet kaybederek yaklaşık 1.2 milyar dolardan 1.1 milyar dolara geriledi. Irak’a bu yılın birinci 10 ayında 2 milyar 564 milyon dolarlık ihracat yapıldı. En çok ihraç edilen besin eseri un, şeker ve şekerli mamuller, beyaz et ve bakliyat yer alıyor.

‘’Yatırım yapan ve hazırlık yapan firmalar var’’

Güneydoğu Anadolu Hububat Bakliyat Yağlı Tohumlar ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (GAİB) Lideri Celal Kadooğlu, şu an kesimlerinde Irak’ta hali hazırda yatırımları bulunan yahut yatırım hazırlığında olan firmaların olduğunu belirterek, ‘’Ülkemizin sahip olduğu bilgi birikimine Irak pazarında büyük muhtaçlık var ve Irak hükümeti bu manada başta ülkemizden olmak üzere dışarıdan gelecek yabancı yatırımlara epeyce açık.

Zaten Irak’taki ithalat yasaklarının amaçlarından biri de yatırımcıyı kendi ülkesine çekmek.

Devletimizin alacağı tedbirler ile ülkemizi firmalarımız için daha cazip bir yatırım ortamına dönüştürmesi ve firmalarımızın yatırımlarını ülkemizde yapması bizim her vakit önceliğimizdir. Zira, ülkemize yapılan her bir yatırım maddi getirilerinin ötesinde birçok toplumsal olumlu dışsallığı da beraberinde getiriyor’’ dedi.

Güneydoğu kısıtlamalardan çok daha fazla etkilenecek

Irak pazarında son yıllarda yaşanan darboğaz sebebiyle ihracatta bir düşüş trendinin hakim olduğunu söz eden Kadooğlu, Irak’ın ithal ikameci bir siyaset izliyor olması, ithalatı önlemek üzere başta hububat eserleri olmak üzere çeşitli eserlerimize ek vergiler getirmesi, yasaklara başvurması sonucunda ihracatın daha sıkıntı bir patikaya girdiğini söyledi.

Tüm kayıplara karşın Irak’ın hala bölümlerinin en kıymetli ihracat pazarı pozisyonunda olduğunu kaydeden Kadooğlu, ‘’Hamur ve kek ihracat yasağının önümüzdeki günlerde uygulanmaya başlanacak. Bu yasakların ihracatımızı çok olumsuz etkileyeceğini düşünüyorum. İhracatının büyük kısmı Irak’a olan Güneydoğu Anadolu Bölgesi bu kısıtlamalardan çok daha fazla etkilenecek.

Özellikle bölgemizin dalımızdaki ikinci büyük ihracat kenti Mardin ve özellikle Kızıltepe Organize Endüstrisi, çok büyük ölçüde bölüm eserlerimizi üretiyor ve binlerce kişinin istihdam edildiği çok sayıda işletme ihracatının tamamını Irak’a yapıyor. Bu bakımdan Irak pazarındaki kelam konusu olumsuz gelişmelerin ihracat kaybının ötesinde toplumsal bir soruna dönüşmesinden de tasa ediyoruz’’ diye konuştu.

Körfez ülkeleri içinde birinci sırada Suudi Arabistan yer aldığını ileten Kadooğlu, bu ülke ve bölge ülkeleri ile siyasi ve diplomatik yakınlaşmın ihracatımıza da direkt tesir ettiğini belirtti. Kadooğlu, birliklerinden S. Arabistan’a yapılan dal ihracatı 2022’nin birinci 11 ayında 17.3 milyon dolar olurken bu yılın birinci 11 ayında ihracatımız yüzde 241 artarak 59.4 milyon dolara ulaştığını aktardı.

50’nin üzerinde firma yatırım yapıyor

Irak’ın son periyotta her geçen gün yerli üretime daha fazla kıymet vermeye başladığına dikkat çeken DEİK Türkiye-Irak İş Kurulu Lideri Halit Acar, yerli üretimde fabrikaların orada açılmasıyla eserlerimize vergi oranları yahut yasakların artığına vurgu yaptı.

Meyve suyu ihracatına daha evvel yasaklandığını, son vakitlerde hamur ve kek işlerine getirilen yasağın daha yürürlüğe girmediğini aktaran Acar, “Ocak ayı prestijiyle yasağın yürürlüğe girmesi bekleniyor. Ama burada da yeniden net bir karar yok.

Çünkü bu olağanda merkezi hükümetten ekonomik şurası kurulunun vermiş olduğu bir karar. Bir de ülkenin Güneyi ile Kuzeyi ortasında da biraz boşluk var. O boşluktan ötürü da daha yürürlüğe giren bir şey yok. Lakin olağan kurallarda Kuzey tarafı biz o denli bir şey uygulayamayacağız demişlerdi. Şu an Irak’ın Güneyinde kek üretimiyle ilgili açılan bir fabrika var ve büyük kapasitede değil’’ dedi.

‘’İhracatın düşmesinde zelzele tesirli oldu’’

Irak’ta olağan koşullarda şu an için rastgele bir güvenlik sorununun olmadığına dikkat çeken Acar, Türk yatırımcıların rahat bir formda Irak’ta yatırım yapabilecek bir durumda olduğunu ve şu an farklı dallardan 50’nin üzerinde firmanın yatırım yaptığını bildirdi. Bu yılın 11 ayında Irak ile 11 milyar 580 milyon dolarlık ihracat yapıldığını açıklayan Acar, geçen yılın 13 milyar 750 milyon dolarla kapatıldığını aktardı.

Bu yıl tahminen 13 milyarla ile 13.5 milyar dolara ulaşmasını ön gördüklerini söz eden Acar, ‘’İhracatta olağanda bir düşüş yok lakin Güneydoğu’da sarsıntı olmasından ötürü Habur Gümrük Kapısı’ndan 60 gün boyunca hakikat dürüst bir ticaret yapılamadı. Öte yandan, Irak’ın gelişmekte olan bir ülke ve şu anda yeterli bir noktaya gelmiş durumda. Paraları var ve ileriye dönük atılımlar yapıyorlar.

Bizim Türk firmalarımız, Türk yatırımcılarımız bir an evvel bundan faydalanması gerekiyor. 43 milyonluk bir nüfus var ve önemli bir tüketim var. Bilhassa Irak’a çalışan firmalar için söylüyorum. Gittiğimiz yerlerde bize daima Türk firmaları gelip Irak’ta yatırım yapmasını istiyorlar’’ halinde konuştu

Kaynak: Dunya.com