Kuraklık ve yer altı suyu kullanımı obruk oluşumunu tetikliyor

Konya Teknik Üniversitesi Obruk Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Prof. Dr. Fetullah Arık, ülke genelinde derin kuyu halindeki obrukların sayısının binin üzerinde olduğunu söyledi.

Prof. Dr. Fetullah Arık, yer altında vakitle çözünen kireç taşlarının boşluk oluşturması ve tabanın çökmesiyle oluşan obrukların sayısının süratle artığını belirtti. Obruk oluşumunda kuraklık ve yer altı suyu kullanımın esas etkenler olduğunu tabir eden Arık, Konya Kapalı Havzası’nda yer altı ve yüzey suyunun yüzde 80’inden fazlasının tarımda kullanıldığını söyledi.

Arık, havzada yılda 2 milyar 450 milyon metreküp su kullanıldığını vurgulayarak, “Yılda ortalama 500 milyon metreküp su açığı veriyoruz. Bu durumda yer altı sularımızda önemli bir azalma kelam konusu. Havzanın en kıymetli kaynağı yer altı suları. Bunun tek sebebi ziraî sulama değil, global iklim değişikliği ve kuraklık da kıymetli bir etken. İstenen yağışı da alamıyor. Havza, ülke ortalamasının yarısı kadar yağış alıyor” diye konuştu.

Konya’da 100 binden fazla kaçak kuyu var

Konya’da yer altı suyu kullanımının 1970’li yıllarda başladığını belirten Arık, “Yer altı su kuyularının sayıları artıyor. Konya Kapalı Havzası’nda evraklı şu anda 35 bin civarında kuyu mevcut. Bunun üç katından fazla da evraksız, yani kaçak kuyu var. Bunun negatif sonuçlarından biri, su düzeyinin düşmesi ve suyun bulunamamasıdır. Bölgede obruk üzere olumsuz sonuçların ortaya çıkması da karşımıza çıkıyor. Yakın gelecekte şayet bu biçimde devam ederse kullanma suyu için bile dertler yaşayabileceğimiz öngörülüyor” dedi.

Kayıt altına alınan 600 civarında obruk var

Arık, yer altı su düzeyinin yılda 2 metre daha düştüğünü lisana getirerek, ileride çok önemli su derdi çekilebileceğinin altını çizdi. Türkiye’de obruklarla ilgili çok sağlam bir envanter çalışmasının olmadığına dikkati çeken Arık, “Konya’da, AFAD’ın Afet Riski Araştırma Sistemi’nde kayıt altına alınan 600 civarında obruk var.

Her geçen yıl oluşan obruklar buraya kaydediliyor fakat bölgede obruğun habercisi olabilecek ya da geçmişte oluşmuş, binlerce deformasyon ve oturma yapılar var” dedi. Karaman, Aksaray, Niğde, Nevşehir, Eskişehir ve Ankara’nın ortalarında bulunduğu birçok kentte obruk oluşumlarına rastlandığını kaydeden Arık, şöyle devam etti: “Konya’nın kuzeybatısındaki komşu Sakarya Havzası’nda obruklar artmaya başladı.

Bunun yanı sıra ülkede karbonatlı kayaçların yanı sıra jips ve halit (kaya tuzu) üzere kayaçların yaygın olduğu bölgelerde tekrar obruk oluşumlarının sayıca çok arttığını görüyoruz. Sivas, Çankırı, Çorum, Yozgat bölgelerinde de bu jipsli seriler üzerinde de yüzlerce obruğun olduğunu biliyoruz. Ülkenin en doğusundan en batısına birçok vilayetimizde de obruk oluşumlarını görüyoruz. Batman, Siirt, Diyarbakır ve Erzurum ile batıda Manisa’ya kadar obruk oluşumlarının yaygınlaşmaya başladığını görüyoruz. Sivas civarında 450-500 obruk var.

Bunun yanı sıra Eskişehir’de 50-60 obruktan kelam edebiliyoruz. Konya bölgesindeki kayıtlı 600 obruk var. Ülke genelinde her vakit görmeye alışık olduğumuz derin kuyu formundaki obrukların sayısı binin üzerinde fakat bunun sağlıklı bir data tabanı olduğunu söyleyemeyiz. Gelen bilgilerin derlemesiyle oluşturulmuştur.” Arık, Türkiye genelinde obruk oluşum nedenlerinin başında kuraklığın, Konya ve etrafındaki vilayetlerde ise yer altı suyu kullanımın öne çıktığını vurguladı.

Kaynak: Dunya.com