Madende 2024 ihracat için ‘beklenti’ yılı olacak

Nurdoğan A. ERGÜN – Hamide HANGÜL – Mehmet Hanifi GÜLEL – Başak Işık GÖKÇAM

MADENCİLİK

Türkiye iktisadının yapı taşını oluşturan dalların temsilcileri, 2024 yol haritalarını ve beklentilerini DÜNYA’ya değerlendirmeye devam ediyor. Ülke iktisadına yarattığı katma pahayla değerli bir noktada duran madencilik bölümü, geçen yıl ihracatta yaşanan yüzde 10,9’luk ihracat kaybının akabinde bilhassa bu yılın ikinci yarısında bir ölçü toparlanma beklese de 2024’ü ‘beklentiler’le kapatacak üzere görünüyor. 2023 maden ihracatı 5.7 milyar dolar olurken, bu yıl da benzeri bir sayı bekleniyor. Maden ve madencilik alt kollarındaki en kıymetli beklentilerden biri de Maden Bankası’nın kurulması.

“İhracatta azalma yavaşlar mı diye bekleyeceğiz’’

Maden bölümü olarak 2024 yılı öngörülerinin çok müspet olmadığını söyleyen Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Maden Dal Şurası Lideri ve İstanbul Maden İhracatçıları Birliği (İMİB) İdare Konseyi Lideri Rüstem Çetinkaya, “2023 yılını ihracatta yüzde 10,9’luk azalış ile kapattık. Burada birçok faktör var. Bu faktörler içerisinde hem metal fiyatlarının gerilemiş hem de doğal taş noktasında değerli inşaat pazarı olan Çin ve ABD üzere ülkelerin büyümelerinin yavaşlıyor olması bir manada inşaat piyasasındaki daralmalara tesir etti.

Bunun 2024’ün birinci yarısında da tıpkı formda süreceğinden neredeyse eminiz. Bütün umutlarımız 2024 yılının ikinci yarısına ait. 2024’ün tamamında bir artış beklemiyoruz. 2024 yılında biz, ‘ihracattaki azalma yavaşlar mı?’ beklentisi içerisinde olacağız” yorumunu yaptı.

“Hem fiyatta hem piyasada artış bekliyoruz”

Türkiye Krom Üreticileri Derneği (KROMDER) İdare Şurası Lider Yardımcısı Mustafa Selçuk Çevik, krom madeni özelinde 2023 yılı ihracatta artış yaşandığını lakin beklentilerin altında kaldığını lisana getirdi. Çevik, “2024 yılı içerisinde yeniden fiyatların artacağını, piyasadaki talebin de artışıyla birlikte ihracatımızın yükseleceğini düşünüyoruz.

Bunu, bütün maden kesimi için tıpkı biçimde düşünmek mümkün değil. Zira, güç maliyetlerimiz ve müsaade süreçlerimizin çok uzun olması nedeniyle ülkemizde bulunan birçok maden çalıştırılamamaktadır. 2024 yılı için genel maden ihracatında bir düşüş olacağını düşünüyoruz. Yeniden, 2024 yılında İstanbul Maden İhracatçıları Birliği (İMİB), Türkiye Madenciler Derneği ve KROMDER’in gündeminde olan Maden Bankası’nın kurulması dalımız için çok ehemmiyet arz ediyor” diye konuştu.

KİMYA-PLASTİK

Kimya ve plastiğin gündeminde ‘dönüşüm’ var

Gerçekleştirdiği ihracat sayısıyla ülke iktisadına kıymetli bir katkı sunan kimya ve plastik kesiminin bu yılki ana gündem unsuru ‘yeşil dönüşüm’ olacak. Bilhassa kimya dalı 2030 vizyonu çerçevesinde yeni bir kimya ekosistemi kurmayı planlıyor. Kimya bölümünün 2024 ihracat maksadı 35 milyar dolar. İç piyasada verimli bir yıl geçiren plastik dalının ihracatı ise 15 milyar dolar.

“Stratejik eserler desteklenmeli”

İstanbul Kimya ve Kimyevi Eserler İhracatçı Birliği (İKMİB) Lideri Adil Pelister, 2023’ün hem global hem de Türkiye açısından sıkıntı bir yıl olduğunu söyledi. Olumsuz tabloya karşın Türkiye’nin büyüme performansını sürdürürken, ihracatta ise yılsonu amacını yakaladıklarını kaydeden Pelister, “İhracata ve ülke iktisadına en çok katkı sağlayan kesim kimya olarak yılı 31 milyar dolara yakın bir sayıyla tamamladık. 2022 yılına nazaran yaklaşık yüzde 8-9 civarında bir kayıp olabilir.

Ülkeler ortasında yaşanan savaşlar yahut tansiyonlar üzere jeopolitik gelişmeler, global enflasyon ve yüksek faiz, emtia ve güç fiyatları talep ve arz istikrarını olumsuz etkiliyor. Dünya iktisadının bu yıl yüzde 2,5, 2024 yılında ise daha zayıf büyümesi bekleniyor. Bu yıl en kıymetli gündem unsurlarımızdan biri yeşil dönüşüm ve sürdürülebilirlik. Bu bahiste hazırladığımız ‘Kimya Dalında Sürdürülebilirlik Hareket Planı’ raporumuz ile firmalarımıza yol gösteriyoruz. Önümüzde uzun bir yol var ve daha fazla vakit kaybetmeden harekete geçmemiz gerekiyor.

Devletimizin de bu bahiste firmalarımızı desteklemesi bu bahiste yatırım yapacaklara özel teşvikler sağlanması büyük ehemmiyet taşıyor” dedi. Döngüsel iktisadın tekrar sürdürülebilirlik kapsamında ele alınması gerektiğine dikkat çeken Pelister kelamlarını şöyle sürdürdü: “2030 vizyonumuz kapsamında, yepisyeni bir kimya ekosistemi kurmak için hayata geçirdiğimiz ve Türkiye’de bir birinci olacak Kimya Teknoloji Merkezimizi 2024’ün birinci yarısında faaliyete geçirmek üzere son hazırlıklarımızı tamamlıyoruz.

Merkezimizin faaliyete başlaması ile birlikte cari açığın kapanmasına önemli bir katkı sağlamayı hedefliyoruz. Kimya sanayiinde katma pahası yüksek, orta ve yüksek teknoloji ile üretilen, stratejik ehemmiyeti haiz eserlerin üretimi desteklenmesi gerekiyor. Kimya sanayiinin muhtaçlık duyduğu, ithal bağımlılığının azaltılmasına yönelik kamu faydasına büyük ölçekli yatırımların yapılması desteklenmeli.” Pelister, kimya dalının 2024 yılı ihracat maksadının de 35 milyar dolar olduğunu açıkladı.

“Plastikte çift haneli büyüme hedefliyoruz”

Türk Plastik Sanayicileri Araştırma, Geliştirme ve Eğitim Vakfı (PAGEV) Lideri Yavuz Eroğlu, 2024 yılında iç piyasada öteki dallara nazaran daha şanslı olduklarını söyledi. Eroğlu, “Çünkü yüksek enflasyon ve sakinlik üzere nedenlerle cam, metal ve ahşap üzere alternatif eserlerden daha ucuz bir eser olduğu için plastiğe talep de artıyor.

Türk plastik sanayisi yıllık olarak orjinal polimerlerden 11 milyon ton plastik mamul üretimi gerçekleştiriyor. Bu üretim ciro olarak baktığımızda, yıllık 45 milyar doları aşıyor. 1,5 milyon ton geri dönüşüm hammaddelerden üretilen plastik mamulleri de hesaba kattığımızda, toplamda 50 milyar dolarlık bir ciroyu yakalıyoruz. Kesimimiz, direkt ve dolaylı 15 milyar dolarlık ihracatla Türkiye’nin en fazla ihracat yapan sanayi kollarından biri pozisyonunda. Bu bağlamda, 2024 yılında ihracatımızın artacağını öngörüyoruz ve çift haneli büyüme hedefliyoruz” dedi.

“Katma kıymet için üretim modeli değişmeli”

Plastik Sanayicileri Federasyonu (PLASFED) Lideri Ömer Karadeniz, plastik bölümünün 2023 yılını hem ihracatta, hem üretimde artışla kapattığını belirterek, “2023 yılında, ülkemizi yasa boğan zelzeleler, ihracat pazarlarındaki talep daralması, seçim süreci, bölgesel çatışmalar ve finansmana erişimdeki zorlukların tesiriyle plastik dalının performansı yavaşladı.

İlk üç çeyrekte sadece yüzde 2,5 büyüyen bölüm, son çeyrekte yılı yüzde 5 civarında bir büyümeyle tamamladı” dedi. Türkiye’nin dış bağlantılarda hakikat konumlanması sayesinde, yakın coğrafyada yaşanan bölgesel çatışmaların, ticareti olumsuz etkilemediğini gözlemlediklerine işaret eden Karadeniz, bu sayede ihracattaki kayıpların telafi edildiğinin altını çizdi.

Karadeniz, “Bu gelişmelerle, plastik ihracatımız, yılsonunda yaklaşık yüzde 2’lik artışla 4,6 milyon tona yükseldi. Lakin, global piyasalarda plastik hammadde fiyatlarında yaşanan düşüşle, ihracatımız paha bazında yılı yüzde 7 kayıpla tamamladı. Plastik bölümü, otomotiv başta olmak üzere 30’dan fazla bölüme orta girdi sağlıyor. Dolaylı ihracatı da dikkate alındığında plastik kesiminin 2023 yılı ihracatının yaklaşık 16 milyar dolar düzeyinde gerçekleştiğini söyleyebiliriz” diye konuştu.

Yüksek katma pahalı üretim için bölümün üretim kompozisyonunda değişikliğe gidilmesi gerektiğini söz eden Karadeniz, “Yüksek katma bedelli üretime geçmek ve üretim kompozisyonunu değiştirmek için nitelikli insan kaynağına erişim çok kısıtlı. Şayet ülke olarak verimliliği artıracaksak, kaynaklarımızı kesinlikle eğitime aktarmamız gerekiyor. Ayrıyeten içinden geçtiğimiz periyotta finans kuruluşlarının vadeleri kıstığını ve finansmana erişimin giderek zorlaştığını görmekteyiz. İmalat endüstrimizin büyüme potansiyelini gerçekleştirebilmesi ismine finansmana erişim imkanlarının geliştirilmesi gerekiyor” dedi.

ENERJİ

Enerjide dönüşüm için takviye çağrısı

Yeni yüzyılın en kıymetli bölümlerinin başında gelen güç bölümü, bilhassa yenilenebilir odaklı büyümeye devam ediyor. Lakin burada da kapasite ve depolama ile ilgili problemler sürerken, yatırımların önünü açmak için mevzuatın bir an evvel tamamlanması gerekiyor. Endüstricinin yenilenebilir güç yatırımı için kapasiteye gereksinimi olduğuna dikkat çeken dal temsilcileri, kentsel dönüşüme sağlanan ayrıcalıkların, güç dönüşümüne de sağlanmasını talep ediyor.

“Güneş gücünde 2024 gayesini kaçırmamalıyız”

Enerji Bakanlığı’nın 2035 maksatlarına nazaran 2023 yılı dahil bundan sonraki her yıl 3 bin 500 megavat güneş gücü üretilmesi gerektiğini söyleyen Güneş Gücü Sanayicileri ve Sanayisi Derneği (GENSED) Lideri Tolga Murat Özdemir, “Biz ise bu yıl toplamda 2 bin megavatlık bir üretim gerçekleştirdik, yani yıllık amacın 1.500 altında kaldık. Bundan sonraki yıl amaçlara ulaşmada 4 bin megavat yapabilsek de yetmeyecek.

Güneş gücünde yıllık maksadı tutturamamak, bizi ülke olarak uzun vadeli gayelerde de imkansıza sürüklüyor. Potansiyelimiz son derece büyükken koşmamızı, yol almamızı zorlaştırıyor. 2024 yılında ise 4 bin megavatlık güneş gücünü kesinlikle yapmamız gerekiyor ama gelecek yıl 2 bin 500 yapabilirsek bile uygun. Bu ay içinde Güç ve Alışılmış Kaynaklar Bakanlığı’ndan yeni kapasiteye ait açıklama bekliyoruz. Endüstricinin yenilenebilir güç yatırımı için kapasiteye muhtaçlığı var. Kentsel dönüşüme sağlanan ayrıcalıkların, güç dönüşümüne de sağlanması lazım. Maksatlara ulaşmak ismine 2024 fırsatını kaçırmamamız lazım” davetini yaptı.

Kaynak: Dunya.com