Mevduata koşan koşana

Birol BOZKURT

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) bilgilerine nazaran kur muhafazalı TL mevduat ve katılma hesapları 2 trilyon 576,5 milyar liradan 47,5 milyar TL düşüşle 2 trilyon 529 milyar liraya geriledi. Kur Muhafazalı Mevduat (KKM) hesaplarında tepe 3 trilyon 407 milyar 948 milyon TL ile 18 ağustos 2023 tarihinde görüldü.

O vakitten 12 Ocak tarihine kadar 879 milyar TL’lik bir düşüşün yaşandığı görülüyor. Bu kapsamda Merkez Bankası’nın KKM’den kademeli çıkış stratejisinin işlediğini söylemek mümkün. KKM’de tepenin görüldüğü tarihte Merkez Bankası da KKM’den kademeli çıkış stratejisi kapsamında birinci adım olarak döviz mevduatına uygulanan zarurî karşılık oranları artırılmıştı.

O vakitten bu vakte kadar KKM’den çıkışı teşvik etmek için birçok düzenleme hayata geçirildi. Son olarak TCMB’den bankalara gönderilen yazıya nazaran, 1 Ocak 2024’ten itibaren TL dönüşümlü KKM’de yeni hesap açılamayacağı duyurulmuştu.

Vade sonlarında mevcut TL dönüşümlü KKM hesaplarının yenilemesi yapılamayacak. Döviz dönüşümlü KKM’de ise yeni hesap açılışları ve vade sonunda yenileme devam edecek. Bu düzenlemenin de tesiriyle yılbaşından bu yana iki haftada KKM’de yaklaşık 100 milyar TL’lik süratli bir düşüş yaşandı.

TL mevduatlar 6 ayda 1,5 trilyon TL arttı

TL mevduat tarafında ise son günlerde hareketli günler yaşanıyor. Faizlerin yüzde 70’lere kadar çıkaran bankalar olduğu konuşulurken son günlerde TL mevduat faizlerinde bir gevşeme yaşandığı görülüyor. Bankaların TL mevduata verdiği faiz oranları yüzde 35 ile 48 ortasında değişiklik gösteriyor. Mevduat faizlerinde yaşanan bu düşüşün ana nedeni olarak kredi talebinde yaşanan düşüş gösteriliyor.

Mevduatları krediye dönüştürmekte zorlanan bankaların elinde likidite fazlası oluşmaya başladı. Bu durum da TL mevduat faizlerinde düşüşe neden oluyor. KKM’nin tepeye çıktığı tarihte TL mevduatların toplam büyüklüğü 7 trilyon 554 milyar TL iken geçen hafta bu sayı 8 trilyon 947 milyar TL’ye kadar yükseldi. Yani 6 aylık müddette yaklaşık 1,5 trilyon TL’lik bir artış meydana geldi.

KKM’den çıkan paranın değerli bir kısmının mevduat hesaplarına kaydığı görülürken yatırımcıların parasını riskli varlıklara yatırmak yerine mevduata yöneltmesi de buradaki artışa sebep olarak gösteriliyor. 12 Ocak ile biten haftada toplam kredi hacmi 11 trilyon 661 milyar 959 milyon liradan 11 trilyon 750 milyar 166 milyon liraya yükseldi.

Bireysel krediler yerinde sayıyor

Bu sayı 6 ay evvel 10 trilyon 366 milyar TL düzeyinde bulunuyordu. Tüketici kredileri tarafında ise çok fazla bir artış yaşanmamış üzere görünüyor. Mevduat hesapları 1,5 trilyon TL artarken 18 Ağustos haftasında 1 trilyon 418 milyar TL büyüklüğünde olan kişisel tüketici kredileri 1 trilyon 525 milyar TL’ye yükselmiş durumda.

Bu da 6 aylık müddette yalnızca 100 milyar liraya yakın kredi artışı manasına geliyor. Geçen hafta verilen kredilerin 437 milyar 709 milyon lirası konut, 95 milyar 66 milyon lirası taşıt ve 992 milyar 596 milyon lirası gereksinim kredilerinden oluştu. Ferdi krediler yerinde sayarken kicari krediler tarafı ise daha güzel bir performans göstermişe benziyor.

18 Ağustos 2023’te 8 trilyon 81 milyar TL büyüklüğünde olan ticari kredilerin toplam büyüklüğü yaklaşık 1 trilyon TL artarak 12 Ocak haftasında 9 trilyon 30 milyar liraya çıktı. Bu devirde taksitli ticari kredilerin fiyatı 7 milyar 266 milyon lira artarak 1 trilyon 400 milyar 748 milyon liraya çıktı. 18 Ağsutos 2023 tarihinde 5 trilyon 432 milyar TL büyüklüğünde olan yabancı para mevduatlar ortadan geçen 6 ayda yaklaşık 600 milyar TL artışla 6 trilyon 85 milyar TL büyüklüğe ulaştı.

Merkez Bankası rezervleri 139,8 milyar $’a çıktı

Merkez Bankasının toplam rezervleri, 12 Ocak haftasında bir evvelki haftaya nazaran 187 milyon dolar artışla 139 milyar 799 milyon dolara yükseldi. Buna nazaran, 12 Ocak prestijiyle Merkez Bankası brüt döviz rezervleri 17 milyon dolar artışla 91 milyar 990 milyon dolara yükseldi. Brüt döviz rezervleri, 5 Ocak’ta 91 milyar 973 milyon dolar düzeyinde bulunuyordu.

Bu devirde altın rezervleri 172 milyon dolar artışla 47 milyar 638 milyon dolardan 47 milyar 810 milyon dolara çıktı. Merkez Bankasının toplam rezervleri, 12 Ocak haftasında bir evvelki haftaya kıyasla 187 milyon dolar artışla 139 milyar 612 milyon dolardan 139 milyar 799 milyon dolara yükseldi. Net rezervler tıpkı devirde 29,5 milyar dolar oldu.

Yabancının tahvile ilgisi arttı

Yılın birinci haftasında sakinlik yaşanan tahvil piyasası yılın ikinci haftasında yüklü yabancı girişine sahne oldu. Merkez Bankası datalarına nazaran, yabancı yatırımcıların tahvilde net alımı 12 Ocak haftasında 425 milyon dolar olarak gerçekleşti. Böylece 8 Aralık haftasından bu yana en yüklü yabancı girişi görüldü. Birebir periyotta pay tarafının da hareketlendiği izlendi. Yabancı yatırımcılar payda net 157 milyon dolarlık alım yaptı.

Döviz mevduatları 1.1 milyar $ arttı

Merkez Bankası tarafından açıklanan bilgilere nazaran, bir evvelki hafta 175 milyar 887 milyon dolar olan yurt içi yerleşiklerin döviz mevduatı 12 Ocak ile sona eren haftada 176 milyar 997,50 milyon dolara geldi. Gerçek bireylerin döviz mevduatları bir evvelki haftaya nazaran milyar 449,20 milyon dolar artarak 102 milyar 293,70 milyon dolar olurken, hukuksal şahısların döviz mevduatı 661,40 milyon dolar artarak 74 milyar 703, milyon dolara yükseldi.

Kaynak: Dunya.com