Nobel Barış Ödüllü “savaş suçlusu” efsane diplomat Kissenger öldü

Emre ERGÜL

İki Cumhuriyetçi lider, Richard Nixon ve Gerald Ford’un periyodunda dışişleri bakanlığı ve ulusal güvenlik danışmanlığı yapan ABD’li diplomat Henry Kissenger, 100 yaşında Connecticut’ta öldü.

Geçen yüzyıl boyunca ABD dış siyasetini yöneten en kıymetli diplomatlardan biri olan Kissenger’ın vefat nedeni açıklanmadı. ABD’deki iki parti, Cumhuriyetçiler ve Demokratların önde gelen isimlerine danışmanlık yapan Kissenger’ın vefatı de hayatı üzere olay oldu. Dünyanın önde gelen medya kuruluşları, “Saygın diplomat öldü” ile “Eli kanlı diplomat öldü” başlıkları ortasında gitti, geldi.

Beyaz Saray’da etkili

Önce, Kissenger’ın hayatına bir göz atalım: Heinz Alfred Kissinger, 27 Mayıs 1923’te Almanya’nın Bavyera bölgesindeki Fürth kentinde Yahudi bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Çocukluğunda ağır bir antisemitizmle karşı karşıya kaldı ve 1938’de ailesi, Adolf Hitler’in Nazi rejiminden kaçmak için ABD’ye göç etti. Kissinger, 19 Haziran 1943’te ABD vatandaşı oldu.

Aynı yıl ABD ordusuna katıldı ve 2’nci Dünya Savaşı sırasında Avrupa cephesinde tercüman ve istihbarat subayı olarak misyon yaptı. Daha sonra Harvard Üniversitesi’ne girdi ve lisans (1950), yüksek lisans (1952) ve doktora (1954) derecesi aldı. Doktorasını aldığı yıl Harvard’a öğretim vazifelisi olarak katıldı. 1962’de profesör oldu ve 1959’dan 1969’a kadar üniversitenin Savunma Çalışmaları Programı’nı yönetti.

Zamanla Kissinger, güvenlik konusundaki uzmanlığı ABD hükümeti tarafından dinlenen bir siyaset uzmanı haline geldi. Dwight D. Eisenhower, John F. Kennedy ve Lyndon B. Johnson’ın başkanlıkları olan 1955’ten 1968’e kadar çeşitli federal kurumlarda güvenlik konusunda danışman olarak vazife yaptı. Kissinger, 1968’de lider seçilen Richard Nixon’un onu ulusal güvenlik danışmanı olarak atamasıyla yeni bir şöhret düzeyine ulaştı.

İki adam dış siyaset krizlerini (Vietnam’daki savaş, Sovyetler Birliği ile tırmanan gerilimler) miras aldılar ve ABD dış siyasetini kendi jeopolitik içgüdülerine ve güç ideolojilerine nazaran tekrar şekillendirmeye çalıştılar. Kissinger süratle Nixon idaresinin kilit üyelerinden biri haline geldi ve Nixon’un kendisini 1973 sonbaharında 56’ncı Dışişleri Bakanı olarak atamasının akabinde prestiji daha da yükseldi. Her iki rolde de Kissinger, Amerikan dış siyaseti ve Beyaz Saray üzerinde muazzam bir tesire sahipti.

Diz çöküp dua etti

Kissinger, Vietnam Savaşı’nı sona erdiren muahedeyi müzakere ettiği için Nobel Barış Ödülü’nü kazandı ve mükafatı, bu onuru reddeden Kuzey Vietnamlı Le Duc Tho ile birlikte aldı. Nixon, 1972’de Beyaz Saray’da ikinci devir için tekrar seçildi, lakin kısa müddet sonra başkanlığı, tanınan prestijini ve Kongre takviyesini aşındıran Watergate skandalı tarafından yutuldu.

Görevden alınma tehdidiyle karşı karşıya kalan Nixon, Ağustos 1974’te istifa etmeye karar verdi. Nixon’un istifa mektubunu resmi olarak Kissinger’a sunmasından evvelki gece, iki adamın birlikte diz çöküp barış için dua ettiği bildirildi.

Kendi kümesini kurdu

Nixon, 9 Ağustos 1974’te vazifesinden ayrıldı. Yerine Lider Yardımcısı Gerald Ford geçti; Kissinger, Ford’un en uygun diplomatı olarak kaldı. Kissinger, Ocak 1977’de Ford’un vazife mühletinin sonuna kadar misyon yaptı. Kamu hizmetinden ayrıldıktan sonra Kissinger, Kissinger Associates isminde memleketler arası bir danışmanlık kümesi kurdu ve kamusal entelektüel, akademik ve medya yorumcusu olarak prestijini parlattı.

Çin, diplomasi, strateji ve yapay zekânın yükselişi hakkında ciltlerce kitap da dahil olmak üzere birçok kitap yazdı. Mayıs ayındaki 100’üncü doğum gününe yakın yaptığı röportajlarda Kissinger, “Çin Devlet Lideri Şi Cinping ve Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin üzere pek çok dünya önderine, bugün plansız programsız telefon açsam, büyük ihtimal yanıt verirler” demişti.

2.7 milyon ton mühimmat attırdığı Kamboçya’da nüfusu eritti

-KAMBOÇYA: Nixon’un buyruğu üzerine Kissinger, “uçan her şeyin” “hareket eden her şeye” saldırmasını istedi. Bunun akabinde Kamboçya’ya 2.7 milyon ton mühimmat yağdı. Pek çok bilim insanına nazaran b u olay, Kamboçya’yı 10 yıl sonra 1.7 milyondan fazla insanı (ülke nüfusunun yüzde 20’sinden fazlasını) yok eden bir soykırıma sürükledi.

-BANGLADEŞ: 1971 Bangladeş Kurtuluş Savaşı sırasında Pakistan’ın askeri rejimini destekledi.

-ENDONEZYA: 1975’te Endonezya’nın Doğu Timor işgalini desteklemekle suçlandı.

-ŞİLİ: Askeri diktatör Augusto Pinochet’nin ülkenin demokratik olarak seçilmiş lideri Salvador Allende’yi devirmesine yardım etti.

– ARJANTİN: Pesonun bedel kaybettirilmesi ve generallerin ayaklanmasını planlamakla suçlanır. “Savaş yapan serseri” l Savaş aksisi sert roman “Catch-22″nin muharriri Joseph Heller, 1979 tarihli bir kitabında Kissinger’ı “savaşı memnuniyetle yapan iğrenç bir serseri” olarak tanımlamıştı.

“Bölücü diplomat” ve “Savaş hatalarından yargılanmalı”

BBC, dünkü mevt haberinde Kissenger için “Dünya münasebetlerini şekillendiren bölücü diplomat” sözünü kullanırken, birçok yayın organı Christopher Hitchens’ın 2001 tarihli “Henry Kissinger Davası” kitabındaki cümleyi başlığa çıkardı: “Kissinger savaş hatalarından ötürü yargılanmalı.” Dünya siyasetini şekillendiren tartışmalı kararlarıyla bilinen Kissinger, bilhassa Kamboçya’nın bombalanması ve 1970’te Vietnam’ın güneyinin işgal edilmesindeki rolü nedeniyle ülke içinde ve dünya çapında yaygın bir formda kınandı.

Kaynak: Dunya.com