Sahel Savaşı

Emre ERGÜL

Yıl 2020: Mali’de darbe… Yıl: 2021: Gine, Çad ve Sudan’da darbe… Yıl 2022: Burkina Faso’da darbe…ve 26 Temmuz 2023: Nijer’de darbe… Cumhurbaşkanlığı Muhafız Alayı, idareye el koydu, Cumhurbaşkanı Muhammed Bazum şahsi konutuna kapatıldı.

İki gün sonra, 28 Temmuz’da Cumhurbaşkanlığı Muhafız Alayı Kumandanı General Omar Tchiani cuntan liderliğini ilan etti. Batı Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğu (ECOWAS), Tchiani’ye geri adım atması için 1 hafta müddet tanırken; darbeye takviye veren halkın başşehir Naimej’de Rus bayrakları sallandırması başları karıştırdı.

Süre üç gün evvel dolarken, ECOWAS tehdit ettiği üzere Nijer’e askeri müdahalede bulunmadı. ABD de cunta önderleriyle masaya otururken, dün dünya basınında darbenin perde ardıyla ilgili önemli başlıklar atıldı: “Yeni dünya savaşı Afrika’dan mı çıkıyor?,” “Savaş tamtamları çalınıyor,” “Rusya, Afrika’da gücünü artırıyor.”

Batı basınına nazaran, Ukrayna Savaşı sonrası restleşen Amerika ile Rusya, bu defa de Sahel, Afrika’nın Sahraaltı bölgesi yüzünden karşı karşıya geliyor. Nijer, Fransa’dan bağımsızlığını kazandığı 1960 yılından bu yana 5 darbe yaşadı. ABD yanlısı Bazum, 2021’de iktidara geldiğinde, Tchiani 8 yıldır Cumhurbaşkanlığı Muhafız Alayı Komutanı’ydı, Rus paramiliter küme Wagner de Nijer’de “İslamcı terör gruplarıyla” savaşıyordu.

M62 isimli Rus takviyeli bir küme da “Nijer’den elini çek” diye Fransa’ya bayrak açtığında da yıl 2022’ydi… Nijer’deki darbenin ardında (Wagner üzerinden Sahel ülkelerinde darbeler gerçekleştirip bölgedeki aktifliğini artırmakla suçlanan) Rusya mı var?

Nijerli gazeteci Gare Amadou bu soruyu şöyle cevapladı: “Rus yanlısı bir hareket, Fransa’nın Sahel’de yayılan cihatçı terörizmle çabasındaki başarısızlığına karşı ortaya çıktı.“ Amadou’nun direkt Moskova dememesinin nedeni şu: Darbeci Tchiani, Rusya yanlısı değil, Fransa’nın ülkedeki hegamonyasından rahatsız biri…

Amerika Dışişleri Bakanı Anthony Blinken dün “Wagner, Nijer’deki istikrarsızlıktan faydalanıyor” diye Moskova’yı işaret ederken, Amadou ülkedeki Rus tesirini şöyle anlattı: “Wagner’e yöneltilen suçlamalara karşın Nijerliler, Ruslar hakkında yüksek bir görüşe ve (Rus önder Vladimir) Putin’e aşikâr bir hayranlık besliyor. Birçok Nijerli, Putin’in Batı’nın olumsuz pahaları olarak gördüğü eşcinselliğe, dini inkar ve kelamda İslamofobiye karşı savaşan güçlü bir adam olarak görüyor.

ECOWAS nüfusunun önemli bir kısmı da birebir düşünüyor. Batı, yozlaşmış olarak görülürken; Rusya, Afrikalılar için pahalı olan kadın-erkek evliliği ve dine hürmet üzere ahlaki bedellerin son savunucusu olarak görülüyor.” Konuşulan senaryo da şu: ABD’nin görüşmeleri sonuç vermezse, ECOWAS ülkeleri askeri müdahalede bulunacak. Ortalarında Bazum’un da olduğu birçok insan ölecek. Mali ve Burkina Faso’daki darbelerin akabinde iki ülke idaresi de Rusya ile daha yakın müttefiklik bağı yürüttü. Nijer’deki askeri cunta da tıpkı tarafa yanlışsız ilerleyebileceği izlenimini veriyor.

Atalayar: Afrika’nın yeni güçleri Rusya, Çin, Türkiye

İspanya ve Fas’ta yayın yapan Atalayar isimli haber sitesi “Nijer ve Sahel barut fıçısı” başlıklı haberinde şu yorumu yaptı: “İspanya ordusu ile siyasi analistler, Batı Akdeniz’de istikrarsızlığa neden olan ve stratejik olarak gözlemlenmesi gereken Batı Sahel (Moritanya, Mali, Nijer, Burkina Faso ve Çad) için yıllardır uyarıyor.” Rusya, Çin ve Türkiye’yi kıtadaki yeni güçler ilan eden Atalayar, “Batı Sahel, Rusya için NATO’nun güney kanadını tehdit etmek, Çin için de Afrika’dakş ekonomik gücünü artırmak için büyük ehemmiyet taşıyor. Türkiye de Sahel’i, NATO tepesinde de vurguladığı üzere, Kuzey Afrika ve Doğu Akdeniz siyaseti için bir şemsiye olarak görüyor” diye yazdı.

Moskova ve Seul, Uganda’da nükleer güç santralleri inşa edecek

Uganda Devlet Lideri Yoweri Museveni, Rusya ve Güney Kore’nin ülkede nükleer güç santralleri inşa etmeye başlayacağını açıkladı: “İki ülke 15 bin megavatlık 2 nükleer santral inşa edecek. Nükleer proje, ulusların sosyo-ekonomik kalkınma için güç güvenliğinin nasıl sağlanacağıyla uğraştığı kritik bir vakitte geliyor.” Uganda Güç ve Maden Geliştirme Bakanlığınca yürütülen araştırmada, ülkenin doğusunda büyük uranyum yatakları keşfedilmesinin akabinde nükleer güç üretme potansiyeline sahip olduğu doğrulanmıştı.

Rusya’nın gayesi uranyum hükümdarı olmak mı?

Nijer, Rusya’nın akabinde dünyanın en büyük 7’nci uranyum üreticisi. Listenin başında Kazakistan, Kanada ve Namibya var. Avustralya ve Özbekistan da 4 ve 5’nci sırada. İki eski Sovyet ülkesi, Kazakistan ve Özbekistan, uranyum üretiminin yüzde 50’si demek. Nijer, Rusya’nın uydusu olursa, oran yüzde 60’a çıkar.

Dünyadaki uranyumun yüzde 5’i Nijer’de

Nijer, nükleer güçte kullanılan radyoaktif metal elementi uranyumun global arzının neredeyse yüzde beşine sahip. Avrupa Birliği’nin nükleer ajansı EURATOM’a nazaran, Nijer geçen yıl AB’ye sağlanan doğal uranyumun ikinci büyük tedarikçisiydi. Ayrıyeten ülke Fransa’nın uranyum gereksiniminin yaklaşık yüzde 15’ini karşılıyor.

Rusya’nın petrol ve doğalgaz gelirleri yüzde 41.4 azaldı

Rusya’nın petrol ve doğalgaz gelirleri bu yılın birinci 7 ayında geçen yılın birebir devrine kıyasla yüzde 41.4 azalarak, 4.2 trilyon rubleye (yaklaşık 43.4 milyar dolar) geriledi. Rusya Maliye Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, federal bütçe açığının yılın birinci 7 ayında 2.8 trilyon ruble (yaklaşık 29 milyar dolar) düzeyinde gerçekleştiği kaydedildi. Kelam konusu periyotta, bütçe gelirlerinin 14.5 trilyon ruble olduğu bilgisine yer verilen açıklamada, bütçe masraflarının ise 17.3 trilyon ruble düzeyine ulaştığının altı çizildi.

ABD’nin Nijer’de bin 100 askeri var

Nijer, Amerika için büyük değer taşıyor. Zira ülkede ABD’ye ilişkin 110 milyon dolarlık bir drone üssü ve bu üste misyonlu bin 100 askeri bulunuyor. ABD, Trump idaresinin başlamasından bu yana Nijer’e 158 milyon dolarlık silah satışı ve 122 milyon dolarlık güvenlik yardımı yatırımı yaptı.

Kaynak: Dunya.com