Savaş, daha fazla enflasyon ve ‘deglobalizasyon’ riski taşıyor

Emre ERGÜL

Önce 24 Şubat 2022’de başlayan Rusya’nın işgali… Artık de 7 Ekim’de başlayan İsrail-Hamas çatışması… Global iktisat, bu iki savaş (Ukrayna ve Ortadoğu) yüzünden büyük bir belirsizlikle karşı karşıya…

Nedeni ise bu iki savaşın da yalnızca çıktıkları bölgeleri değil, dünyanın en büyük ekonomilerinin birbirine olan bağlarını etkiliyor olması… İsrail-Hamas çatışması bugün 11’inci gününe girerken; Amerikan CNN Televizyonu da Ortadoğu’daki bu savaşın globalleşmeye olan tesirini tartışmaya açtı. Tarafların fikirlerinden evvel kavramları bir hatırlayalım… Global iktisat geçen yüzyılda daha entegre oldu.

Uluslararası tedarik zincirlerinin büyümesi ve teknolojinin katlanarak gelişmesi, global olarak ticareti, sermayeyi ve bilginin özgür akışını artırdı. İşte bu birbirine bağlı olma durumuna “küreselleşme” (globalizasyon) deniyor. 20’nci yüzyılın ikinci yarısında artan “küreselleşme,” Çin’in milletlerarası ticaretin ezici gücü olmasıyla taçlandı. Taa ki, 2008 global bankacılık krizine kadar…

Birçok ekonomiste nazaran, 2008 yılı, “deglobalizasyon,” yani “küreselleşmeden vazgeçme” için bir milat oldu. O yıldan sonra kimi ülkeler yerli endüstrilerini dış rekabetten müdafaaya çalışan muhafazacı siyasetler oluşturdu. Globalleşme bitti mi? CNN, 2019-2022 yılları ortası yaşanan 3 büyük olaya dikkat çekiyor: 1) Eski ABD Lideri Donald Trump’ın Çin ile gümrük vergisi savaşı. 2) COVID-19 salgını. 3) Ukrayna Savaşı…

CNN’e konuşan kimi ekonomistler, bu 3 olayın katalizör tesiri olduğunu belirterek, globalleşmenin büsbütün bilakis döndüğünü savunuyor. Bu ekonomistlerden kimileri da ABD’nin en büyük bankalarından Wells Fargo’da çalışıyor.

Onlara nazaran, “küreselleşme periyodu sona erdi.” Bankanın memleketler arası ekonomistlerinden Brendan McKenna, CNN’nin “İsrail-Gazze çatışması globalleşmeden uzaklaşmada nasıl bir rol oynayabilir?” sorusuna şu cevabı verdi: “Jeopolitik kırılma olunca, bu durum ülkeler ortasındaki ticari işbirliğinin azalmasına, daha az bilgi paylaşımına, daha az teknoloji paylaşımına ve daha az finansal piyasa irtibatına yol açar.

Bu, globalleşmeden kurtulma gücüdür. Ortadoğu’daki durum tırmanırsa, bu muhtemelen Ortadoğu’da ve daha sonra öteki kimi büyük ekonomik aktörler ortasında daha büyük bir kırılmaya yol açacaktır. Pandemi üzere öbür bir çeşit büyük ekonomik şok yaşanırsa ABD, hammadde sağlamak için Çin’e bağımlı olmayacaktır.”

Kaynak: Dunya.com