Talep daralması ve artan maliyet konut arzına mahzur

Hamide HANGÜL

Zorlu bir yılın akabinde 2024’e merhaba diyen inşaat kesimi, krediye erişim zorluğu, satışlardaki düşüş, yükselen maliyetleri ve nitelikli istihdam açığıyla uğraşına kaldığı yerden devam ediyor. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) datalarına nazaran, 2023 yılının 11 ayında konut satışları yüzde 14,9 azalırken, inşaat maliyet endeksi yüzde 66,46 arttı. Birebir vakitte konut fiyatları da kiralar da durulmadı. Endeksa bilgilerine nazaran, 2023 Kasım’da konut fiyatları yüzde 96 artarken, ortalama konut fiyatı 3 milyon TL’yi aştı. TÜİK datalarına nazaran de gerçek kira endeksi, Aralık 2023’de, geçen yılın tıpkı devrine nazaran yüzde 108,6 artış kaydetti.

Kredi taksitleri gelirin çok üzerinde

İnşaat kesiminin 2023’ü uğraşla geçirdiğini söyleyen Teknik Yapı İdare Şurası Lideri Umut Durbakayım, şu değerlendirmelerde bulundu: “Konut kredilerindeki yüksek faizler, mevcut satışların istendiği seviyede gerçekleşmesini engelliyor. Bir öteki tabirle kredi taksitlerinin, aylık maaşların çok üzerinde olması, yani alım gücünün düşük kalması dilek edilen satış sayılarının gerçekleşmesini engelliyor. Kamu bankalarının yaptığı kampanyalar çok iştah açıcı ve cazip. Fakat kampanya kriterlerinin karşılanması çok sıkıntı. Bu kriterler biraz esnetilirse, istenilen satış başarısı daha kolay yakalanır diye düşünüyorum.”

Açılan makas iştahsızlık getiriyor

Mesken sahipliğinin artması ve fiyatların dengelenmesi için konut arzının kıymetine vurgu yapan Durbakayım, lakin buradaki manileri şöyle özetledi: “Erişilebilir metrekare ünite fiyatları ile üretim maliyeti ortasındaki makasın giderek açılması, başka taraftan materyal ve personellik maliyetlerindeki nispi kahırlar konut arzının önündeki manilerden en kıymetlileri diyebiliriz. Konut gereksinimi olanların krediye ulaşmasının zahmeti de göz önüne alındığında talep eğrisinin düşey ivme kazanması kaçınılmaz oluyor. Konut üreticilerinin iştahsızlığı da bunun doğal bir sonucu olarak ortaya çıkıyor.”

Maliyetle uğraş sürecek

Kesimin maliyetlerle gayretinin devam ettiğini ve edeceğinin altını çizen Durbakayım kelamlarını şöyle sürdürdü: “Sektörün yaşadığı en değerli meselelerden biri inşaat gereçlerinde ve işçilikte ortaya çıkan arz talep dengesizliğidir. Bilindiği üzere yılın başında yaşadığımız sarsıntı nedeniyle yıkılan konutların yine inşası için epeyce hummalı ve süratli bir çalışma başladı. Bu nedenle demir, çimento üzere inşaat gereçlerinde ‘temin’ ve ‘fiyat’ kahrı yaşandı. Ancak asıl sorun işçilikte ortaya çıktı. İnşaatlarda çalışacak alt ve orta kademe işçide büyük bir kahır oluştu. Lakin zelzele konutlarının tamamlanmasıyla, kesimdeki materyal ve istihdam tekrar istikrara oturacağını biliyoruz. Kelam konusu istikrarın de 2024 ortasında tekrar sağlanacağını öngörüyoruz.”

Yerel seçim sonrası iki karma proje yolda

Teknik Yapı olarak devam eden projeleri ortasında Evora İzmir’de son etaba geldiklerin açıklayan Durbakayım, “2024’ün sonunda tamamını teslim etmeyi planlıyoruz. Kartal ve Maltepe’deki Deluxia Residence ve Deluxia Business’de de teslimlere 2024’ün sonunda başlamay hedefliyoruz. Bilhassa kentsel dönüşüm projelerine odaklanıyoruz. 2024’de biri Avrupa oburu Anadolu yakasında olmak üzere iki karma projeyi hayata geçirme maksadımız var. Hazırlıklarımızı tamamladık ve lokal seçimlerden çabucak sonra hayata geçirmeyi düşünüyoruz” diye konuştu.

Kiralardaki artış, konut fiyatlarını katladı

Konut ve kiralardaki artışa da değinen Umut Durbakayım, konut fiyatlarındaki artışın, kira artışlarının çok gerisinde kaldığının altını çizdi. Durbakayım, şöyle devam etti: “2022 sonunda faiz ve maliyet artışı, konut fiyatlarını tekrar yükseltmeye başladı ve bu artışlar da konut satış fiyatlarına büsbütün yansıtılmadı. Tekrar 2009 – 2020 periyodunda kira gelirlerinin konut fiyatını karşılama mühleti 20-25 yıllık bir periyod içindeydi. 2021’den sonra bu oran 15-16 yıl üzere müddete geriledi. Öbür bir tabirle konut kiraları, konjonktürel sürece ahenk sağlarken, konut fiyatları çok geride kaldı.”

Kaynak: Dunya.com