TCMB: Kredi faizleri hedeflenen sıkılıkla uyumlu

TCMB Para Siyaseti Konseyinin 21 Aralık’taki toplantısına ait özet yayımlandı.

Özette, enflasyon beklentileri ve fiyatlama davranışlarında hudutlu bir güzelleşmenin başladığının değerlendirildiği belirtildi. Fiyatlama davranışındaki gelişmeleri izlemek için takip edilen göstergelerden biri olan tüketici enflasyonu yayılım endeksinin fiyatı düşen eserlerin hissesinin artmasıyla kasım ayında gerilemeye devam ettiği aktarılan özette, şokların tesirinin zayıfladığı periyotlarda enflasyonu süratli bir formda yavaşlayabilen temel mal kümesinde ise yayılım endeksinin tarihî ortalamasına gerilediği aktarıldı.

Özette, “Enflasyon beklentilerindeki gerileme sürmektedir. Aralık ayı Piyasa İştirakçileri Anketi sonuçlarına nazaran cari yıl sonu enflasyon beklentisi yüzde 67,2’den 1,84 puan düşüşle yüzde 65,4, 12 ay sonrasına ait enflasyon beklentisi yüzde 43,9’dan 2,71 puan azalışla yüzde 41,2, gelecek 24 ay sonrasına ait enflasyon beklentisi yüzde 25,1’den 0,27 puan gerilemeyle yüzde 24,8 olmuştur. Öte yandan, 5 yıl sonrasına ait enflasyon beklentisi yüzde 12,3’den 0,34 puan üst güncellemeyle yüzde 12,6 düzeyine yükselmiştir. Enflasyon beklentilerinin düzeyinin yanı sıra dağılımında da kısmi bir güzelleşme gözlenmiştir. 12 ay sonrasına ait enflasyon beklentilerinin dağılımı, bir evvelki aya kıyasla merkezi eğilim etrafında artan bir uzlaşıya işaret etmektedir.” denildi.

Parasal ve miktarsal sıkılaştırma ile sadeleşme kararlarının tesiriyle kredi faizlerinde gelinen düzeylerin hedeflenen finansal sıkılık seviyesiyle uyumlu olduğunun değerlendirildiği özette, “Politika faizinin yüzde 5 puan yükseltildiği bir evvelki PPK toplantı haftası ile son toplantı haftası ortasında ticari kredi faizleri ve tüketici kredisi faiz oranları 0,2 ve 0,92 puan değişimle yatay bir görünüm sergilemiştir. Birebir devirde mevduat faizleri, tüm vadeler genelinde ortalama 4,04 puan, 3 ay vadeli mevduatlarda ise 6,1 puan artarak nakdî transferi güçlendirmiştir.” sözlerine yer verildi.

Önceki PPK toplantı haftasından bu yana yatay seyreden konut kredisi faizlerinin yüzde 42 düzeyinde gerçekleştiği belirtilen özette, şunlar kaydedildi:

“Taşıt kredisi faiz oranları, yıl sonu satış kampanyalarının tesiriyle 750 baz puan azalarak yüzde 32,8 olarak gerçekleşirken, gereksinim kredisi (Kredili Mevduat Hesabı-KMH hariç) faizleri ölçülü bir artış ile 15 Aralık 2023 prestijiyle yüzde 61,7 olarak gerçekleşmiştir. Öte yandan, Türk lirası ticari kredi faizleri yatay bir seyir izleyerek yüzde 51,8 olarak gerçekleşmiştir. Kredi büyümesi ve kompozisyonunda olağanlaşma devam etmiştir. 15 Aralık 2023 prestijiyle, 2022 yılı sonuna kıyasla ferdî kredi bakiyesi kredi kartlarında yüzde 141,7, taşıt kredilerinde yüzde 85,0, muhtaçlık kredilerinde yüzde 41,1, konut kredilerinde ise yüzde 21,8 olmak üzere toplamda yüzde 67,4 oranında artmıştır.

Parasal sıkılaşma ve atılan öteki adımlar ile yavaşlama eğilimine giren kişisel kredilerin, yıl sonu harcamalarının tesiriyle evvelki PPK toplantısı haftasından bu yana ortalama 4 haftalık büyüme oranları bir ölçü artış sergileyerek, yüzde 3,33 olarak gerçeklemiştir. Taşıt kredileri ve muhtaçlık kredilerinde bu oran sırasıyla yüzde 2,29 ve yüzde 2,10 düzeyindedir. Ferdi kredi kartlarında ise bu oran yüzde 6,26 ile daha yüksek düzeylerde gerçekleşmiştir. Başka taraftan, Türk lirası ve kur tesirinden arındırılmış yabancı para ticari kredilerin birebir devirde ortalama 4 haftalık artış oranları sırasıyla yüzde 2,18 ve 0,02 düzeyinde gerçekleşmiştir.”

“Ticari kredi kompozisyonunun cari istikrara katkı sağlayacak nitelikte oluşacağı değerlendirildi”

Özette, fiyat istikrarının sürekliliğini sağlamak gayesiyle, cari dengeyi güzelleştirecek teknolojik dönüşüm, arz sürekliliğine katkı sağlayacak stratejik yatırımlar ve ihracatın desteklenmeye devam edildiği aktarıldı.

Bu kapsamda uygulanmakta olan programların makro finansal istikrar de gözetilerek hem krediye erişim hem de finansman maliyetlerini içerecek formda geliştirildiği aktarılan özette, uzun vadeli ve düşük maliyetli kaynakların makro finansal istikrarı destekleyecek alanlarda kullanılmasını hedefleyen Yatırım Taahhütlü Avans Kredisi (YTAK) programının fiyat istikrarına katkının ve yatırımların teknolojik katma bedeli ile stratejik niteliğinin öne çıkarıldığı bir çerçevede uygulandığı vurgulandı.

Özette, ayrıyeten genel kredi büyümesi olağanlaşırken ihracat ve döviz kazandırıcı hizmetler reeskont kredilerinde yapılan düzenleme değişiklikleri ile de ticari kredi kompozisyonunun cari istikrara katkı sağlayacak nitelikte oluşacağının değerlendirildiği kaydedildi.

Haziran ayından itibaren sadeleşme süreci kapsamında bankacılık sisteminin sağlıklı işleyişini de temin etmek maksadıyla alınan tedbirlerle, öncelikle Türk lirası ticari kredilerinin akışının tesis edildiği anlatılan özette, şunlara vurgu yapıldı:

“Haziran ayında bölüm genelinde yüzde 0,34 artış kaydeden Türk lirası ticari krediler temmuz ayında yüzde 2,38, ağustos ayında yüzde 2,26, eylül ayında yüzde 2,52, ekim ayında yüzde 2,39 ve kasım ayında 2,20 oranında büyümüştür. Bu süreçte Türk lirası mevduat faizleri 18 Ağustos haftasında yüzde 24,9, 15 Eylül haftasında yüzde 33,5, 13 Ekim haftasında yüzde 37,9, 17 Kasım haftasında yüzde 40,8 ve 15 Aralık haftasında yüzde 45,8 düzeyinde gerçekleşmiştir. Buna paralel olarak Türk lirası cinsi mevduat artışa geçerken kur muhafazalı mevduatta azalma gözlenmektedir. Makro ihtiyati çerçevede sadeleşme süreci kapsamında atılan son adımlar ve siyaset faizindeki artışla birlikte Türk lirası enstrümanlarına olan talebin artması, kredi ve mevduat faizlerinin birlikte yükselmesi ile mali transfer sisteminin güçlenmekte olduğu değerlendirilmiştir.”

Özette, aralık ayı faiz kararının da tesiriyle, Türk lirası mevduat hissesinin artırılmasına yönelik düzenlemelerin, nakdî sıkılaşma eşliğinde transfer düzeneğini güçlendirmeye ve bankacılık sisteminin fonlama kompozisyonunu güzelleştirmeye devam edeceğinin öngörüldüğü belirtildi.

Dış finansman şartlarındaki besbelli düzgünleşme, rezervlerde süregelen artış, talepteki dengelenmenin cari süreçler hesabına dayanağı ve Türk lirası varlıklara yurt içi ve yurt dışı talebin güçlenerek artmasının döviz kuru istikrarı ve para siyasetinin aktifliğine güçlü katkıda bulunduğu aktarılan özette, son periyotta yapılan mutabakatlar ile teknoloji yatırımlarını ve üretim kapasitesini geliştirecek alanlara ağırlaşacak direkt yabancı yatırımların ileriki periyotta dış finansmanı destekleyeceği tabir edildi.

Özette, şunlar kaydedildi:

“Yurt içi belirsizliklerin tesiriyle 22 Mayıs 2023 tarihinde 703 baz puan düzeyiyle bu yılın tepe noktasına ulaşan Türkiye’nin 5 yıllık kredi risk primi (CDS) primi, evvelki PPK devrinde gerilediği 340 baz puan düzeyinden düşüşünü sürdürerek 20 Aralık 2023 prestijiyle 284 baz puan düzeyine inmiştir. Türk lirasının 1 ay vadeli kur oynaklığı mevcut PPK periyodunda 0,1 puan gerilerken 12 ay vadeli kur oynaklığı 1 puan yükselerek 20 Aralık 2023 prestijiyle sırasıyla yüzde 7,8 ve yüzde 23,8 düzeylerine gelmiştir. Haziran ayından itibaren risk primi ve kur oynaklıklarındaki düşüşlere 2 milyar ABD doları Devlet İç Borçlanma Senetleri (DİBS) piyasasına ve 2,8 milyar ABD doları pay senedi piyasasına olmak üzere toplam 4,8 milyar ABD doları net portföy girişi eşlik etmiştir. TCMB memleketler arası rezervleri haziran ayında girdiği güçlü artış eğilimini sürdürmektedir. 2022 yılı sonu prestijiyle 128,8 milyar ABD doları düzeyinden mayıs sonunda 98,5 milyar ABD doları düzeyine gerileyen TCMB brüt memleketler arası rezervleri 15 Aralık 2023 prestijiyle 142,5 milyar dolar düzeyine yükselmiştir. Rezervlerdeki artış eğilimi son periyotta ivme kazanmış ve evvelki PPK devrinden bu yana 8,1 milyar ABD doları fiyatında besbelli bir yükseliş gözlenmiştir.”

“Kurul, nakdî sıkılaştırma adımlarını en kısa vakitte tamamlamayı öngörmektedir”

Özette, Şuranın siyaset faizi olan bir hafta vadeli repo ihale faiz oranının yüzde 40’tan yüzde 42,5 seviyesine yükseltilmesine karar verdiği anımsatıldı.

Kurulun siyaset kararlarını nakdî sıkılaştırmanın birikimli ve gecikmeli tesirlerini de dikkate alarak, enflasyonun ana eğilimini geriletecek ve orta vadede yüzde 5 amacına ulaştıracak nakdî ve finansal şartları sağlayacak halde belirlemeye devam edeceği belirtilen özette, dezenflasyonun tesisi için gerekli nakdî sıkılık seviyesine kıymetli ölçüde yaklaşıldığının kıymetlendirilerek nakdî sıkılaştırma suratının yavaşlatıldığı aktarıldı.

Özette, “Kurul, mali sıkılaştırma adımlarını en kısa vakitte tamamlamayı öngörmektedir. Fiyat istikrarının kalıcı tesisi için gerekli mali sıkılığın ise gerektiği surece sürdürüleceği değerlendirilmiştir.” tabirleri kullanıldı.

Kurulun mevcut mikro ve makroihtiyati çerçeveyi, piyasa sisteminin fonksiyonelliğini artıracak ve makro finansal istikrarı güçlendirecek biçimde sadeleştirdiği vurgulanan özette, şu değerlendirmelere yer verildi:

“TCMB tarafından yapılan düzenlemelere ait tesir tahlilleri kelam konusu çerçevenin tüm bileşenleri için enflasyon, faizler, döviz kurları, rezervler, beklentiler, menkul değerler ve finansal istikrar üzerindeki yansımalarıyla birlikte bütüncül bir bakış açısıyla kıymetlendirilerek yapılmaktadır. Bu kapsamda alınan kararlar ile birlikte sadeleştirme sürecinde değerli bir basamak kaydedildiği değerlendirilmiştir. Son periyotta, memleketler arası rezervlerdeki süregelen artış başta olmak üzere likiditeyi etkileyen bileşenlerin tesiri ile piyasada likidite fazlası oluştuğu gözlenmektedir. Heyet, faiz kararlarının yanı sıra mali sıkılaştırma sürecini desteklemek emeliyle, kullandığı sterilizasyon araçlarının çeşitliliğini artırarak miktarsal sıkılaştırmaya devam edilmesine karar vermiştir. Bu kararlarla, temel siyaset aracı olan siyaset faizi nakdî, finansal şartlar ve beklentileri etkilerken, Türk lirası likiditesindeki aşırılıkların dengelenmesi ve para siyasetinin aktifliğinin artırılması hedeflenmektedir. Enflasyon ve enflasyonun ana eğilimine ait göstergeler yakından takip edilecek ve Heyet, fiyat istikrarı temel maksadı doğrultusunda elindeki tüm araçları kararlılıkla kullanmaya devam edecektir. Heyet, kararlarını öngörülebilir, data odaklı ve şeffaf bir çerçevede almaya devam edecektir.”

Kaynak: Dunya.com