Uçuşların karbon emisyonu yapay zekâ ile azalacak

Başak Işık GÖKÇAM

Uçaklar, sebep olduğu hava kirliliği nedeniyle iklim değişikliğini olumsuz istikamette etkiliyor. Bunun nedeni, uçak motorlarının yaymış olduğu karbondioksit, nitrojen oksit ve su buharı üzere kirleticiler. Uçuş esnasında geride bırakılan ince, beyaz çizgiler olarak görülen ve havacılık kontraillerinin sayısının azaltılması ise sürdürülebilirlik gayelerine ulaşabilme kademesinde kilit role sahip. Bu sorun üzerine güçlerini birleştiren Google Research, American Airlines ve Breakthroug Energy, yapay zekâyı kullanarak uçuşların iklime olan olumsuz tesirini için kıymetli bir çalışmaya imza attı.

Yüzde 54’lük azaltım sağlandı

Güç birliği kapsamında yapılan şey ise işletmelerin, data toplama ve yapay zekâ aracılığıyla, pilotlar için alternatif rotaları belirlemek oldu. Böylelikle 6 ay boyunca toplanan datalarla kontralar için iddia haritaları geliştirilerek, iz oluşturması olası irtifalardan uçmaktan kaçınıldı.

Tüm bu süreçte uçuş bilgileri American Airlines’taki 70 test uçuşundan elde edilirken, iz oluşturması olası irtifalardan uçmaktan kaçınmak için de Google’ın Breakthrough Energy’deki açık kaynaklı iz modelleri ile çapraz referanslı yapay zekâ tabanlı kestirimleri kullanıldı.

Sonucunda ise uçuş izlerinde yüzde 54 oranında bir azaltım sağlandı. Havacılık dalı için büyük bir ilerleme olarak kayıtlara geçen çalışma sürecinde dikkatleri çeken öbür bir şey ise uçakların yüzde 2 daha fazla yakıt yaktığı istikametinde oldu. Ancak bu yüksek nemli alanlardan kaçınmak için sırf muhakkak sayıda uçuşun tekrar yönlendirilmesi gerektiğini gösterdi.

Bunu yaparken de bir havayolunun uçuşlarında toplam yakıt tesirinin yüzde 0,3 kadar da düşük olabileceği görüldü. Yani kontra oluşumu için yapay zekânın kullanılmasının çevresel tesirini azaltmak için uygun bir maliyet seçeneğinin de mevcut olduğu kanıtlanmış oldu. Hususa ait değerlendirmede bulunan Google Sürdürülebilirlik Yöneticisi Kate Brandt, “Google’da, yapay zekânın bireylerin ve iş ortaklarının daha sürdürülebilir bir formda yaşamalarına ve iklim üzerindeki tesirlerini azaltmalarına yardımcı olabileceği yollar aramaya devam edeceğiz” dedi.

Fransa, yıllık 300 milyon euro yatırım yapmıştı

Sürdürülebilirlik amaçlarına ulaşma konusunda havacılık kesiminin rolünün ne kadar büyük olduğunu kabul ederek harekete geçen ülkeler de bu alanda yapmış olduğu çalışmalar ve yatırımlarla ses getirdi. Sürdürülebilirliğe yönelik yapmış olduğu çalışmalar ile ön planda yer alan ülkelerden biri olan Fransa, haziran ayında daha fazla yakıt verimliliğine sahip yeni bir motor geliştirilmesi için yıllık 300 milyon euro bedelinde bir yatırım yaptığını duyurmuştu. Bu adım, havacılık dalı açısından değerli ve örnek bir adım olarak yankılanmıştı.Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, bu yatırımın, daha hafif uçak dizaynını teşvik edeceğini söylemişti.

2050’de net sıfıra ulaşma taahhüdü

Milletlerarası Hava Nakliyeciliği Birliği (IATA) üyesi havayolu şirketleri ise 2021 yılında, 2050 yılına kadar karbon emisyonlarında net sıfıra ulaşma taahhüdünde bulunmuşlardı. IATA’ya nazaran kelam konusu taahhüt, hava nakliyatını Paris Anlaşması’nın global ısınmayı 2 santigrat derecenin altında tutma amacına de uygun bir hale getirecekti.

NASA ve Boeing emisyonu %30 azaltacak

ABD’nin uzay projelerinden sorumlu kurumu NASA ve havacılık devi Boeing de, uçakların ürettiği emisyonu azaltmak için havacılık alanındaki deneyimlerini birleştirdiğini 2023 yılının ocak ayında duyurmuştu.

Ortaklığın odak noktası, daha verimli uçak dizaynları üretmek ve uçuşların iklim değişikliği üzerindeki tesirini en aza indirmek olarak açıklanmıştı. Mevzuya ait açıklamada bulunan Boeing, “NASA, Kiriş Takviyeli Transonik Kanat (TTBW) dizaynına sahip tam ölçekli test uçağının geliştirilmesi ve uçuş testlerinin gerçekleştirilmesi için Boeing’i seçti.

Sürdürülebilir Uçuş Test Aracı (SFD) programının bir modülü olarak gösterilen ve test edilen teknolojiler, geleceğin dizaynlarını şekillendirmenin yanı sıra aerodinamik ve yakıt verimliliğinde değerli ilerlemeleri beraberinde getirecek” demişti. Ayrıyeten tek koridorlu uçağın,günümüzün en verimli tek koridorlu uçaklarına kıyasla ve misyonuna bağlı olarak, yakıt tüketimini ve emisyonu yüzde 30’a kadar azaltabildiği bilgisi verilmişti.

Kontrail neden ziyanlı?

Uçakların, nemli bölgelerden geçişi esnasında beyaz bulut halinde oluşan kontraillere ait yapılan bir araştırmaya nazaran bu izler havacılık dalının, global ısınma tesirinin yaklaşık yüzde 35’ini oluşturduğunu ortaya koydu. Bu oran, dünyadaki jet yakıtının tesirinin yarısından fazlasına eş kıymet olarak belirtildi ve 2022 IPCC raporunda yayımlandı.

Kaynak: Dunya.com