“Yerli perakendeciler de Uzakdoğu’dan alıma başladı”

Nurdoğan ARSLAN ERGÜN

İrili-ufaklı 2 bin firmanın faaliyet gösterdiği çorap dalında, vardiyalar ikiye inerken, kapasite kullanım oranları yüzde 90’dan 60’lara kadar düştü.

İstihdamda da yüzde 15’lere varan kayıplar yaşanan dalda ihracat ölçüsündeki kayıp yüzde 43’ü aştı. Yıllık 40 milyon çift çorap üreten ve yüzde 100 ihracata çalışan Murat Çorap’ın İdare Heyeti Lideri Dr. Ümit Özüren, çorap ve hazır giysi dalının yanı sıra iktisattaki gelişmeleri DÜNYA’ya kıymetlendirdi.

Ana sanayi hazır giysiyle birlikte çorap sanayiinin de maliyetler karşısında problemli vakitlerden geçtiğini söyleyen Özüren, gerek iç gerekse dış pazardaki kayıplara dikkat çekti. Uzakdoğulu üreticiler karşısında fiyat farklarının yüzde 40’lara çıktığını kaydeden Özüren, büyük perakendecilerin Uzakdoğu alımlarına yöneldiğini söyledi.

Özüren’in dikkat çektiği bir nokta da yerli perakende markalarının da Uzakdoğu’dan alımlara başlaması oldu. Özüren, “Yurtdışında pazarlama ağı güçlenen perakende markalarımız yurtdışı mağaza takviyesi alıp mağaza açıyorlar. Lakin sonra bu mağazalar için Çin’den mal alıp satıyorlar” dedi.

Aynı markaların yurtiçindeki perakende mağazaları için de Uzakdoğu’dan çorap ithal etmeye başladığına işaret eden Özüren, “Maliyet açısından tahminen haklılar ancak bu durum, içeride üreticiye, hasebiyle istihdama ziyan verir” vurgusu yaptı. Kesimin düşük kur, yüksek personellik ve güç üzere maliyetler nedeniyle rakiplere karşı fiyat tutturamadığını söyleyen Özüren, “En yakın rakibimizde personellik maliyetleri 300 dolar düzeyinde iken bizde 800 dolara çıktı. Müşteri alışkanlıklarını kaybettik.

Türkiye hiçbir vakit ucuz bir ülke olmadı fakat ortadaki fark yüzde onlar 10-15’lerden yüzde 30-40’lara çıktı. Türkiye’nin coğrafik yakınlık, süratli teslimat, küçük ölçülerde süratli koleksiyon yapabilme avantajı var. Lakin fiyat farkı yarı yarıya olunca o avantaj da kurtarmıyor” dedi. Özüren, 32 yıllık müşterilerinde bile fiyat korkusu hissettiklerini aktardı.

2024’ün birinci 6 ayı da kayıp olacak

Firma olarak geçen yıla nazaran ciroda yüzde 5’lik bir düşüş yaşadıklarını açıklayan Özüren, dalın ciro kayıplarını ise ‘çok daha yüksek’ olarak yorumladı. Bilhassa karlılığın çok düştüğünü kaydeden Özüren’e nazaran, 2024’ün birinci 6 ayında da ciro düşüşleri sürecek.

Özüren, “İlk 6 aylık öngörümüz 2023’e nazaran yüzde 5-10’luk kadar bir düşüş olacağı istikametinde. Zira 2024 ile ilgili belirsizlik hala sürüyor. Bir müşterimiz bizden 2024 Haziran için fiyat istedi. Fiyatlandıramadık, zira haziran ayına kadar maliyetlerin ne olacağını öngöremiyoruz.

Böyle bir hesap yapma talihimiz yok” dedi. Hazır giysi bölümünün Türkiye için stratejik bir kesim olduğunu söyleyen Özüren, “Sadece istihdamdan aldığı hisse değil, yüzde 50 bayan çalıştıran bir bölümüz. Eskişehir fabrikamızda çalışanların yüzde 90’ı bayan. Yani toplumsal yapıya da çok büyük katkısı olan bir kesimiz.

Bu manada bir formda bizim bu oyunun içinde kalabilmemiz için genel ihracat dayanaklarının haricinde stratejik dayanaklara de gereksinimimiz var” diye konuştu. Özüren’e nazaran bu takviyelerden biri de sektörel minimum fiyat. Hazır giysi ve çorap bölümünün bilgi birikimiyle güçlü bir dal olduğunu kaydeden Özüren, “Zaman içinde küçülmeler olabilir ancak her kriz fırsat da getirir.

Üretimi Doğu’ya kaydıracak fırsatları gözetmeliyiz” dedi. Mevcut tesislerin Doğu vilayetlerine taşınması için teşvik gerektiğini söyleyen Özüren, “İlave yatırımlara gerek yok. Buradaki fabrikayı taşıyacak sistem oluşturulmalı” diye konuştu. Endüstrinin İstanbul’dan taşınması gerektiğini yineleyen Özüren, “İstanbul’da sarsıntı riski var. Kimsenin işletmesini taşıyacak parası yok.

Bu kadar sanayi gücünün İstanbul’da toplanması çok riskli” dedi. Hazır giysi bölümü için İstanbul’daki üretimi taşıyacak muhakkak kümeleşme projelerinin ehemmiyetine işaret eden Özüren, “Yeşil OSB teşebbüsü başlayalı 3-4 yıl oldu. Bizimle birlikte başlayan Bangladeş’te şu anda yeşil OSB’ler çalışıyor. Bizde farkındalık var ancak hareket yok” diye konuştu.

“Hammaddede dert var”

Hammaddeyi iç pazardan karşıladıklarını vurgulayan Özüren, “Tekstil ve iplik üreticilerimizin çok güçlü lobileri var. Birebir başarıyı üretimde verimlilik ve fiyatlandırma açısından da bekliyoruz. 20/1 pamuk ipliğinin Türkiye’de üretilmesinin bir manası yok. Bunun fiyatı her yerde birebir. Daha ince, daha yumuşak, daha parlak iplik yatırımları yerine yalnızca ciro yapmak, buradaki karlılığı da gümrük vergileriyle sağlamak bize kazandırmaz” dedi.

“İnce bayan çorabı üretimi bitiyor”

Türkiye’nin çorap üretiminde dünya ikincisi olduğunu kaydeden Ümit Özüren, “Ama öteki taraftan ince bayan çorabında yalnızca 3 tane üretici var ve neredeyse üretimin tamamı iç pazara yönelik. Buradaki en büyük dert hammadde sorunu ve korumacılık tedbirleri.

İnce bayan çoraplarında standart kullanılan naylon iplikte Türkiye’de 2 firma üretim yapıyor. Onların da teknolojileri çok eski. 10 yıldır da naylon iplikte müdafaa tedbirleri var. Günün sonunda da yalnızca bu yüzden Türkiye’de bayan ince çorap üreticisi kalmadı” dedi.

“Birden çok pazarla riski dağıtıyoruz”

Üretimini yüzde 40 Güneşli, yüzde 60 Eskişehir olmak üzere iki fabrikada gerçekleştiren Murat Çorap, 40 milyon çift çorabın tamamını ihracata veriyor. Ana pazar olarak Avrupa’ya çalışan firma, küçük bir ölçü da ABD’ye eser satıyor.

Avrupa’da ana 3 pazarı İskandinavya, Almanya ve İngiltere olarak açıklayan Ümit Özüren, “Tek pazara ya da bir müşteriye bağlı olmak yerine biraz bölümlendirmeyi tercih ettik. Yüzde 25, Almanya, yüzde 25, İngiltere, yüzde 25 İskandinavya. Geri kalan yüzde 25 de öteki Avrupa ülkeleri. Bu bizim şuurlu tercihimiz” dedi.

Özellikle kriz periyotlarında bunun yararını gördüklerini söyleyen Özüren, “Sadece ülke değil, kur riskini de dağıtmak istedik. Bir kısmı poundla, bir kısmı euroyla, bir kısmını da dolarla satıyoruz. Müşteri kümelerini da dağıtıyoruz; toptancı, perakendeci, muhteşem market, e-ticaret, departman store halinde alt dağılım da yaptık” bilgisini verdi.

Kravatın yerini çorap aldı

Özellikle erkek çorabı segmentinde daha canlı renklerin tercih edilmeye başlandığını söyleyen Dr. Ümit Özüren, “Erkek ekip elbiseleri ekseriyetle gri, lacivert ya da siyah üzere koyu renkte oluyor. Geçmişte erkek giysisinde kravatla renk katılırdı. Ancak artık kravatın yerini çorap aldı. Erkeklerin de bir renk gereksinimi var. O rengi evvelden kravat sağlardı, bugün çorap sağlıyor” dedi.

Özüren, bilhassa Avrupalı müşterilerin rengarenk çorapları tercih ettiğini söyledi. “Sektörü terk edemeyiz” Türkiye’nin dokumacılık ve hazır giyside muhakkak bir bilgi birikimine sahip olduğunu söyleyen Özüren, Türkiye’nin kısa ve orta vadede bu kesimi terk edemeyeceğini belirtti. “Cumhuriyet’in ikinci 100 yılında da bu bölümler olacak” diyen Özüren, o nedenle bölüme sahip çıkılması gerektiğini vurguladı.

Kaynak: Dunya.com