Bozulan nakit akışı ile ‘konkordato’ hortladı

Nurdoğan ARSLAN ERGÜN

Küresel ekonomik krizin de tesiriyle tedarik zincirinin bozulması ve finansmana erişimin epey kıymetli hale gelmesi işletmeleri zora sokuyor. Piyasalarda bozulan nakit para döngüsü nedeniyle alacaklarını tahsil edemediği için borçlarını ödeyemeyen şirketler, devayı konkordato müracaatlarında arıyor.

Geçmiş yıllarda daha çok KOBİ seviyesindeki işletmeler konkordato başvurusu yaparken bugün dokuma, mobilya, güç, kimya üzere çabucak her kesimden, büyük şirketlerin de talepte bulunması dikkat çekiyor. Hatta otel ve AVM’ler üzere hizmet bölümünden kuruluşlar da listede önlerde yerini alıyor. Konkordato münasebetlerinden biri de kamu alacaklarının tahsil edilememesi olarak gösteriliyor.

Ekonomik darboğazdan çıkamayarak 2023 yılında konkordato talep eden şirket sayısı 520’ye yaklaştı. Müracaatlar 2024’ün birinci haftalarında da devam ederken açıklamalar, bilhassa yılın birinci yarısında dokuma, konut dokuması, mobilya, turizm üzere bölümlerde süratli faiz artışları sonucunda kaynak temini sorunu daha da artacağına işaret ediyor.

Kimi kesim temsilcileri, konkordatoda yalnızca finansal ve kamusal borçların dikkate alınıp ticari borçların kapsam dışı tutulmasını talep ederken, kimi temsilciler ise “Tüm borçları kapsamalı” diyor.

“Daha büyük meşakkatler duyabiliriz”

TOBB Hazır Giysi ve Konfeksiyon Dal Meclis Lideri Erdem Fayat, ekonomik olarak güç bir yıla girildiğine işaret etti. Fayat, “Bu sebeple birçok kesimde olduğu üzere bizim kesimde de ezalar var. Şimdi finansmana ulaşabilen, finansmanı yönetebilen kesimin büyük oyuncularında külfet duymadık.

Ancak bizlere fason iş yapan yıkama, dikim ve paket atölyelerinde çok fazla kapanmalar ve ödeme zahmeti görmekteyiz. Önümüzdeki süreçte bilhassa yılın birinci yarısında ana pazarda talep azlığı ve kur baskısı sebebiyle maalesef daha büyük külfetler duyabiliriz” vurgusu yaptı.

“Ticari borçlar kapsam dışı tutulsun”

Konfeksiyon yan sanayii bölümünde şimdi konkordato ilan eden firma bulunmadığını söyleyen Konfeksiyon Yan Sanayicileri Derneği (KYSD) Lideri Murat Özpehlivan, “Konfeksiyon yan sanayi kesimi hazır giysinin dışında savunma, mesken dokumacılığı, dış yer, otomotiv üzere birçok farklı sanayi koluna hizmet sunuyor.

Ama hazır giysi tarafında yaşanması muhtemel konkordatolar bölüm firmalarımızı da olumsuz etkileyecek” dedi. Bu nedenle konkordato sisteminin yalnızca finansal ve kamusal borçları kapsaması gerektiğini tabir eden Özpehlivan, ticari borçların bu kapsamın dışında tutulmasını talep etti.

“Önümüzdeki günler daha sancılı olacak”

Konkordato haberlerinin en fazla geldiği mesken dokuması bölümünün üst örgütü Türkiye Konut Dokumacılığı Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği (TETSİAD) Lideri Hasan Hüseyin Bayram, küresel ekonomik kriz, döviz kurundaki dalgalanmalar, artan maliyetler ve yüksek banka faizlerinin olumsuz tesirleri nedeniyle dert yaşayan firma sayısının önümüzdeki günlerde daha da artacağını söyledi.

Firmaların ayakta kalmakta zorlandığını tabir eden Bayram, “Sadece bankalar, faiz oranları demek de yanlış olur. İstanbul, Bursa ve Denizli başta olmak üzere ülkemizin her bölgesinde faaliyet gösteren konut dokuması sanayicilerimizi etkileyen en büyük olumsuz durumların başında aslında global krizler ve bilhassa son yıllarda yaşanan bölgesel savaşlar geliyor. Zira mesken dokuması kesiminde firma profillerimizin çoğunluğunu ihracatçı oluşturuyor” dedi.

Bayram’a nazaran, tüm bu aksiliklerin önlenebilmesi için devletin sanayicilere hem finansal hem de güç kullanımı manasında daha fazla takviye sağlaması gerekiyor ki, global krizlerin yaşandığı devirde firmaların yükleri bir nebze olsun hafifleyebilsin.

Bayram, “Güçlü devletler lakin üretim yaparak, endüstrisine katkı sağlayarak varlıklarını devam ettirirler. Biz de güçlü bir ülkeyiz. İnanıyorum ki devletimizde her vakit olduğu üzere bu periyotta de bizlerin yanında olacak” yorumunu yaptı.

“Bu faizlerle işi döndürmek imkansız”

Boya sanayi kesiminde şimdi konkordato haberi gelmediğini söyleyen Boya Sanayicileri Derneği (BOYSAD) ve İSO Kimya Bölüm Lideri Kenan Baytaş, lakin meşakkatlerin giderek büyüdüğünü kaydetti. Bu türlü giderse müracaatlar geleceğine işaret eden Baytaş, “Yüzde 55-57 faiz oranlarıyla finansa ulaşmak imkansız. Enflasyonun bu kadar üstte olması talebi uygunca daralttı.

Özellikle inşaat boyalarında 2023 yılında iç talep yüzde 18 daraldı. Kentsel dönüşüm projeleri yapılıyor lakin bu bize şimdi dönmedi. Kesim sanayi boyalarıyla ayakta kalmaya çalışıyor.

Gemi inşaa boyalarında aslında yönetmelik gereği satışlar durdu. Gemilerimiz boyanmak için Yunanistan’a gidiyor. Satın alma için yabancı teşebbüsler oldu lakin onlar da öteki ülkelere kaydılar. Zira bu maliyetlerle Türkiye’de üretim imkansız hale geliyor” değerlendirmesi yaptı.

“Zombi şirketlerde çöküşler başlayacak”

Kağıt ve karton ambalaj kesiminde şimdi konkordato ilan edilmediğini söyleyen Kağıt ve Karton Ambalaj Sanayicileri Derneği (KASAD) Lideri Alican Duran, lakin piyasanın nakde sıkıştığını, bugünkü faiz yükü altında kimsenin kredi alamadığını belirtti. Mahallî seçim sonrası biraz daha sıkılaşmanın başlayacağını öngören Duran, “Bugün ayakta kalmak mucize üzere. Fakat sonrasında daha da zorlaşacak.

Dolayısıyla uzun vakittir konuşulan ‘zombi’ şirketlerde çöküşler başlayacak üzere duruyor. 2024 yılı içinde çok zorlanacağımız kesin” dedi. Avrupa’daki dataların de hala yeterli olmadığını söz eden Duran, “İkinci yarıda toparlarız diyoruz fakat bu yalnızca bir umut. Toparlamaya dair somut bir data yok elimizde” diye konuştu.

Başvuru listesi giderek kabarıyor

Sanayi tarafında Türkiye genelinde artan konkordato haberlerine giren isimlerden biri Akbel Süt. İstanbul, Ankara ve Antalya üzere büyük kentlerde şubeleri bulunan Konya merkezli Akbel Süt, süt ve sür eserleri kesiminde 90 farklı eserle faaliyet gösteriyor.

Denizli’de de yurt içi ve yurt dışına plastik ambalaj satışı gerçekleştiren plastik ambalaj firması Bos Plastik, konkordato ilan etti. Nakit para döngüsündeki sıkıntılar zincirine takılarak konkordato talep eden öbür bir firma ise Fortune 500 listesine de giren Adana merkezli Göktekin Güç.

Yılda 2 milyar TL’den fazla ciro yapan firmanın konkordato ilanında taşeron firmalarla yaşanan derdin da tesirli olduğu belirtiliyor. Firmanın konkordato sürecinin mart ayına kadar devam edeceği bildirildi. 1955 yılından beri havlu üretimi ve konut dokuması alanında faaliyet gösteren Dokur Dokuma konkordato ilan etti.

Yine Denizli’de dokuma alanında faaliyet gösteren Tabi Dokuma de müracaat yapanlardan. İnegöl merkezli mobilya üretimi yapan Nodus Mobilya, 1976 yılında Alkan Petrol ismi ile Diyarbakır merkezli kurulan ve 2016 yılında İzmir’e taşınan Kututek firmaları da yaşadığı ekonomik dar boğazdan çıkamayınca konkordato istedi.

Ekonomik kahır otelleri de vurdu

Ekonomik darboğazı aşamayan şirketlerde ise kapanma ve iflasların da başladığı dikkat çekiyor. En son her yıl İSO 500 listesine giren ve Adana’da faaliyet gösteren Güney Çelik’in üretimi durdurduğu haberlere yansımıştı. Ekonomik zahmetlerin sürmesiyle Türkiye genelinde iflas ve konkordato sayısının artacağına vurgu yapılıyor.

Her ne kadar kasvet en çok üretim kesiminde üzere gözükse de hizmet bölümü de nakit para kahrının getirdiği zorlukları yaşıyor. 100’den fazla araçla lojistik kargo nakliyeciliği yapan ve 17 vilayette faaliyet gösteren Azim Kargo ve son yıllarda yurtiçi kargo nakliyeciliğinde hissesini artıran GKN Kargo Lojistik Dağıtım ve Depolama da konkordato isteyen firmalardan.

Ekonomik külfetler otelleri de vurdu. Turizm bölümü 2023’e olduğu üzere bu yıla da ‘verimlilik’ beklentisiyle başlasa da Türkiye’nin dev otellerinden konkordato ve icra haberleri gelmeye başladı.

70 AVM bankalara devredilmişti

Edinilen bilgilere nazaran 2023 yılında konkordato ilan eden otel sayısı 13 olurken son 5 yıl içerisinde 307 otel konkordatoya gitti. Turizmin merkezi Alanya’da 4’ü turistik tesis, 2’si besin işletmesi, 2’si otomotiv işletmecisi olmak üzere 8 firmanın konkordato talep ettiği bildirildi. Antalya genelinde ise talebin 37’yi bulduğu söz ediliyor.

Başvuru yapan isimlerden biri Antalya merkezli Maya Turizm ve Nakliyecilik. Türkiye’nin kıymetli AVM zincirlerinden Forum, 9 vilayette konkordato müracaatında bulundu.

Söz konusu AVM’ler İstanbul, Ankara, Denizli, Aydın, Erzurum, Nevşehir ve Manisa’da yer alıyor. Kararın, hem AVM’lerin hem de tüm paydaşların korunması gayesiyle alındığı belirtildi. Tezler şirketlerin toplam borcunun 600 milyon euro olduğu tarafında. Kesimde borçları ve finansal ıstırabı nedeniyle 70 AVM de bankalara devredilmişti.

2023’te karşılıksız çek %18.7 arttı

Piyasalardaki nakit sıkışıklığı ödemeler istikrarını de bozdu. 2023’te 2022 yılına kıyasla bankalara ibra edilen çek sayısı yüzde 0.4 artışla 16 milyon 954 bin 515 adet, bunların meblağı yüzde 72.8 artışla 4 trilyon 567 milyar lira oldu. Çek kullanan tekil kişi sayısı da yüzde 8.6 artarak 558 bin 651’e çıktı.

Bu kapsamda karşılıksız süreci yapılan çek sayısı yüzde 18.7 artışla 146 bin 770 adet, bunların meblağı yüzde 176.4 artışla 57 milyar lira ve tekil kişi sayısı ise yüzde 18.4 artışla 16 bin 78’e çıktı. Yalnızca Aralık 2023’te ise Aralık 2022’ye kıyasla ibraz edilen çek sayısı yüzde 17.3 düşüşle 971 bin 340 adede inerken bunların meblağı yüzde 55 artışla 425 milyar lira oldu. Yeniden karşılıksız çek sayısı yüzde 23.8 artışla 10 bin 881 adet, fiyat yüzde 185.3 artışla 6.4 milyar lirayı gördü.

Kaynak: Dunya.com