Denizlerdeki biyoçeşitlilik iklim değişikliği tesirinde

Müjde DEMİR

Uluslararası iklim değişimi çalışmaları (IPCC), geçen yüzyılda deniz düzeyinin global ölçekte 10-20 cm yükseldiğini ortaya koydu. Bu yükselmenin yüklü olarak global ısınmadan kaynaklandığı belirtilirken, bu yüzyılda ise 40-60 cm daha yükseleceği kestirim ediliyor.

Denizlerdeki çok avcılık ve kirliliğin balık cinslerine ve ekosistem de önemli tahribat yarattığını, bunlara iklim değişimi ile gelen faktörler de eklendiğinde yağış rejiminde ve su kalitesinde değişimler meydana geldiğini söyleyen Mersin Üniversitesi Su Eserleri Fakültesi Sürece Teknolojisi Ana Bilim Kolu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Deniz Ayas, “Denizlerdeki ve tatlı sulardaki sıcaklık artışı, deniz düzeyinin yükselmesi, denizlerin asitlenmesi üzere faktörler denizel tiplerin gelecekte azalmasına sebep olacaktır” dedi.

Küresel iklim değişikliklerinin hem yetiştiricilikte hem de doğal balık stokların üremesinde önemli bir değişimi beraberinde getirebileceğine dikkat çeken Ayas, “Deniz ve hava sıcaklığı artışını makro değişiklik olduğu için denetim edemeyiz. Bunun yerine, sıcaklığın değişmesiyle yetiştiricilikte kullanılan alabalık, çupra, levrek üzere balık tiplerinin yerine gelecekte farklı çeşitleri yetiştiriciliğe adapte etmek zorunda kalabiliriz.

İklim değişikliğinin olumsuz tesirlerinin önemli halde görülmeye başladığı bu periyotta deniz kirliliğinin ve çok avcılık uygulamalarının önlenmesi ve deniz müdafaa alanları belirlenmesine yönelik çalışmalar yapılmalıdır. Bu bahiste Birleşmiş Milletler Okyanus Konferansı’ndan 2030’a Kadar Ulusal Deniz Alanlarının yüzde 30’unun Korunması Kararı Çıktı. Ülkemizde de deniz muhafaza alanlarıyla ilgili yürütülen çalışmaların arttırılması gerekiyor” sözlerini kullandı.

Yasaklar 1 Ekim’e uzatılmalı

Deniz eserlerinden ekonomik olarak yararlanmak, sürdürülebilir avcılığı temin etmek ve balık popülasyonunu korumak için her yıl 1 Nisan-1 Eylül tarihlerinde gerçekleşen av yasağı uygulamasının, Akdeniz kıyılarının Karadeniz, Marmara ve Ege kıyılarına oranla daha sıcak olması nedeniyle erken avlanan balıklarda telef olma durumu görüleceğinden, Akdeniz’deki av yasaklarının 1 Ekim’e kadar uzatılması isteniyor.

Ekolojik istikrarın korunması ve kıymetli protein kaynağından gelecek jenerasyonların de faydalanması açısından av yasaklarının büyük ehemmiyet taşıdığını belirten Mersin Balıkçılar Derneği Lideri Adnan Polat, mevsimsel değişiklikler sebebiyle hava sıcaklığının artmasından ötürü balık tüketiminde azalma yaşandığına dikkat çekerek, “Akdeniz’deki av yasaklarının 1 Ekim’e kadar uzatılmasını istiyoruz.

Av yasaklarının sebebi, şuurlu avcılığı geliştirmek ve balıkların üremesine imkan sağlamaktır. Balıkların yüzde 80’i av yasağı getirilen bu 4 aylık müddet içerisinde yumurtluyor. Avcılığa getirilen yasakların hedefi balıkçılığı sürdürülebilir hale getirmektir” dedi.

“Balık fiyatları yüzde 30 düşecek”

Polat, 4 ay evvelki balık fiyatları ile şu anki fiyatlar ortasında yüzde 10’luk bir artış olduğun, şu an sardalyanın 40 TL’den, çupranın 120 TL’den levreğin 160 TL’den satıldığını, ekim kasım aylarında balık çeşitliliğinde artış yaşanacağından balık fiyatlarında yüzde 30 düşüş beklediklerini belirtti. Polat konuşmasını şöyle sürdürdü: “Her balık belli mevsimlerde ve aylarda daha lezzetli, iri yahut yağlı olur. Sardalyanın en lezzetli olduğu vakitler temmuz-ekim ayları ortasıdır.

Sardalya, avlanma yoluyla yakalanan balıklar listesinde 4. sırada yer almaktadır ve 10-25 santimetre ortasında uzunlukları değişmektedir. Sıhhat için değerli bir yağ asidi olan Omega-3 açısından çok zengindir. Dişi bir sardalya balığı tek seferde 25 bin yumurta bırakabilmektedir. Ve bu sebeple yılın 12 ayı avlanması hürdür.

Fakat global ısınma ile birlikte deniz suyu sıcaklığının artması sardalyeyi de etkiledi. Sardalya balığı haziran ayında 16-17 cm idi. Temmuz ve ağustos ayında 11-12 cm’ye kadar küçüldü. Sardalyanın uzunluğunun uzaması gerekirken küçülmeye başladı. Bizler öteki balık çeşitlerinde olduğu üzere sardalyaya da av yasağının getirilmesini istiyoruz” diye konuştu.

Çeşitlilik insan baskısı altında

Mersin Üniversitesi Su Eserleri Fakültesi Sürece Teknolojisi Ana Bilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Deniz Ayas: “Türkiye’nin sahip olduğu yaklaşık 8 bin 500 km’lik kıyı şeridinde yaklaşık 3 bin bitki ve hayvan çeşidi yaşamaktadır. Lakin Türkiye’nin denizel biyolojik çeşitliliği önemli formda insan baskısı altında bulunmaktadır. Denizel hayat alanlarının ve ekosistemlerinin tahribatı, denizel kaynakların çok kullanımı ve kıyı alanlarının dönüştürülmesi ve/veya tahribatı en temel tehditler ortasında yer almaktadır” diye konuştu.

Doğal rezervler oluşturulmalı

Deniz kaynaklarının sürdürülebilirliğini sağlamanın yolunun denizlerde aktif yönetilen doğal rezervler oluşturmaktan geçtiğini belirten Deniz Ayas, “Balık stoklarının korunması ve arttırılması için dönemsel ya da büsbütün balıkçılığa kapatılmış bu sayede kaynağın tüketilmesi engellenerek balıkçılık dalının devamlılığı sağlanmıştır. 21’inci yüzyılda ise “Deniz Ulusal Parkı”, “Deniz Rezervi” üzere değişkenlik gösteren deniz muhafaza alanları oluşturulmaya başlanmıştır. Türkiye ‘de 31 Deniz ve Kıyı Alanı yasal olarak korunmakta ve karasuların yaklaşık yüzde 4’ü korunmaktadır” dedi.

Kaynak: Dunya.com