Müteahhitler, torbada 2023 fiyat farkı da olsun istiyor

Nurdoğan ARSLAN ERGÜN

Başta inşaat gereçleri olmak üzere girdi fiyatlarındaki yüksek artıştan yakınan müteahhitlik dalı, bilhassa kamu projelerinde fiyat farkı, tasfiye ve müddet uzatımı düzenlemeleri kapsamına 2023 yılının da dahil edilmesini talep ediyor. İnşaat maliyetlerinde yaşanan harikulâde artışın kamuya iş yapan müteahhitleri derinden etkilediğini söyleyen Türkiye Müteahhitler Birliği (TMB) Lideri Erdal Eren, “Kamu yatırımları için ayrılan ödenek yetersizliği, hak ediş tahsilatlarındaki gecikmeler, krediye erişimdeki kısıtlar ve kesimde nitelikli işgücü bulunmaması problemleriyle boğuşan müteahhitlik firmaları, işlerini devam ettiremeyecek noktaya geldi. Kamu müteahhitlerinin fiyat farkı, tasfiye ve mühlet uzatımı taleplerini ilgili bakanlıklarımızla paylaştık” dedi.

“Kapsam genişletilmeli”

Torba kanunda yer alan fiyat farkı düzenlemeleri kapsamının genişletilmesi davetinde bulunan Eren, şunları söyledi: “Özellikle zelzele bölgesinde üretimi devam eden işleri de dâhil edecek biçimde genişletilmesi; ayrıyeten, yüksek maliyet artışlarının yaşandığı 2023 yılı içerisinde yapılan imalatlara da fiyat farkı ödenmesi, mevcut metinde öngörüldüğü biçimde fiyat farkı ödemelerinin yalnızca 2024 yılında yapılacak imalatlarla hudutlu tutulması eksik bir düzenleme manasına gelir. Koşulsuz tasfiye imkanı sağlanması kesinlikle gerekli.

7491 sayılı Kanun ile 4735 sayılı Kamu İhale Kontratları Kanununa eklenen süreksiz unsur ile 1 Mart 2023 tarihinden evvel ihalesi yapılan ve bu hususun yürürlüğe girdiği tarih itibariyle devam eden üretim işlerine ait TL üzerinden yapılan mukavelelerde, kontratın 1 Ocak 2024 tarihinden 31 Aralık 2024 tarihine kadar gerçekleştirilen kısımları için ek fiyat farkı verilmesine karar verildi. Yürürlüğe giren düzenleme mevcut hali ile dalın beklentilerini karşılamıyor.”

“Sorun yıkıcı hale gelir”

Aksi takdirde önümüzdeki süreçte bu sorunun firmalar için daha da yıkıcı hale geleceğine işaret eden Eren, “Anadolu’nun dört bir tarafında yükleniciler projelerini yüksek borçlulukla tamamlamaya çalışıyor. Müteahhitlik firmalarının borçluluk oranları 2023 yılı boyunca yüksek seyretti, borç stokundaki artış da bariz biçimde devam etti. BDDK’nın bilgilerine nazaran Kasım 2023 prestijiyle dalda takipteki kredi hacmi 25,5 milyar TL olup takipteki kredi oranı yüzde 3,2” yorumunu yaptı.

Yüzde 335’lik maliyet artışı

Salgın, iktisat ve savaş üçgeninde güç bir süreçten geçen inşaat kesiminin son yıllarda yaşadığı en büyük sorunu temel girdi maliyetlerindeki yüzde 335’e varan artış olarak gösteren Eren, “İşçilikte yaklaşık yüzde 300, çimentoda yüzde 441, mazotta yüzde 391, asfaltın ana unsuru olan bitümde yüzde 227, inşaat demirinde yüzde 159 seviyelerine ulaşan bu artışlar faaliyetlerimizi sekteye uğrattı.

2024’te müteahhitlere kamu işi yok

Ayrıyeten makine/ekipman satın alma ve kiralama bedellerinde bilhassa sarsıntı sonrası yaşanan ağır talep yüzünden harika artışlar görüldü” değerlendirmesi yaptı. Öte yandan 2024 yılında müteahhitlerin kamu projelerinden iş alamayacağını söyleyen Erdal Eren, Cumhurbaşkanlığı’nın, 2024- 2026 periyoduna ait yatırım programı hazırlıkları ile ilgili Resmi Gazete’nin tekrarlanmış sayısında yayımlanan genelgeye nazaran, tasarruf önlemleri kapsamında zarurî haller dışında 2024 yılı yatırım programına yeni proje alınmayacağını hatırlattı.

Eren, “Bu karar kamuya iş yapan müteahhitlerimizin 2024 yılında kamudan yeni proje alamayacağını gösteriyor. Bu nedenle 2024 yılının Türk müteahhitlerinin yurt dışındaki başarılı işlerine daha fazla kıymet vereceği bir yıl olacağını düşünüyorum” dedi.

Ücretler 150 bin TL’ye çıktı çalışacak orta eleman yok

Türkiye Müteahhitler Birliği’nin (TMB), “Yeni Yüzyılda Eski Problemler, Zorluklara Karşın Gelen Başarılar” başlıklı, 2023 yılının son çeyreğine ait, “İnşaat Kesimi Tahlili Raporu” yayımlandı. Raporda, inşaatlarda çalışacak demirci, kalıpçı, iş makinesi operatörü ve düz emekçi üzere orta kademe eleman bulunmasında yaşanan külfetlere işaret edilerek, sorunun kalıcı tahlili için eğitim siyasetlerinde değişiklik yapılması tavsiye edildi.

Özellikle personellik endeksindeki artışın dikkat alımlı boyutlara ulaştığına işaret edilen raporda, bölümün 2023 yılı boyunca girdi maliyetlerindeki yüksek artışlardan etkilendiği, orta eleman meselesinin ise düzgünce derinleştiği belirtildi.

Raporda, “Sektörün orta eleman sorunu güzelce derinleşmiştir. İnşaatlarda istihdam edilmek üzere demirci, kalıpçı, iş makinesi operatörü, hatta düz emekçi üzere “mavi yaka” olarak nitelendirilen orta kademe eleman bulmakta zorluk yaşayan kesimde, fiyatlar yıl sonunda aylık 150 bin TL düzeylerine kadar çıkmıştır. Mevcut sistemde tamamı üniversiteye yönlendirilen gençlerin meslek ve sanat okullarına yönlendirilmesi, hem bölümün gereksinim duyduğu nitelik ve nicelikte elemana kavuşması, hem de ülkemizdeki işsizlik sıkıntısının tahliline katkı bakımından önemlidir” sözlerine yer verildi.

Yurt dışı iş hacmi 27.3 milyar $ oldu

Raporda, yurt dışı müteahhitlik hizmetleri kapsamında Ticaret Bakanlığı datalarına nazaran Türk müteahhitlik firmalarının 2023 yılında 389 projeyle 27 milyar 392 milyon ABD doları fiyatında yeni iş hacmine ulaştığı vurgulandı. Yurt dışında Türk müteahhitlerinin 2023 yılında en fazla yeni proje üstlendiği birinci 5 ülke Rusya Federasyonu (4,6 milyar ABD doları), Romanya (3,6 milyar ABD doları), Türkmenistan (3,3 milyar ABD doları), Suudi Arabistan (2,8 milyar ABD doları) ve Irak (1,4 milyar ABD doları) olarak sıralandı. Raporda, TÜİK datalarına nazaran inşaat bölümünde düşüşün yaşandığı istihdam sayılarının sarsıntı felaketinin tesiriyle artarak 2023 yılının üçüncü çeyreği prestijiyle tekrar 2 milyon şahsa ulaştığı ve kesimin istihdamdan aldığı hissenin yüzde 6,4 olduğu da vurgulandı.

Kaynak: Dunya.com