Salgınların iki ana nedeni: El Nino ve iklim değişikliği

EMRE ERGÜL

Yıl 2015-16… Okyanus sularının ısınmasına neden olan El Nino ha­va olayı meydana geldi, tesiri 1 yıl sürdü. Tarihe geçen üç “en sert” El Nino periyodundan bi­riydi. (Diğer ikisi, 1982-83 ve 1997-98’di). Güney Amerika ülkeleri Venezüela ve Brezil­ya’da sıtma, Pasifik Adaları’n­da dang humması, Asya ülke­leri Hindistan ve Bangladeş’te kolera olayları patladı.

Dünya, 2018-19’da bir öbür El Nino devri yaşadı lakin tesiri 2015-16 üzere sert olmadı. Temmuzda yeni bir El Nino dö­nemine girdik… Sıhhat uzman­ları kaygılı: Dünya çapında halk sıhhati tehlikeye uğrayabi­lir, zira bu defa El Nino’ya en az onun kadar tehlikeli bir şey eşlik ediyor: İklim krizi…

İngiliz Financial Times ga­zetesine konuşan Hawaii Üni­versitesi’nden araştırmacıla­ra nazaran, “insanların karşılaştığı tüm bulaşıcı hastalıkların yak­laşık yüzde 58’i iklim değişik­liği nedeniyle daha da kötüle­şebilir.” Birleşik Krallık Sıhhat Güvenliği Ajansı’ndan (UKH­SA) Richard Gleave de birebir dü­şüncede: “İklimimiz değişme­ye devam ettikçe, olumsuz hava olayları daha yaygın ve daha yo­ğun hale geliyor, bu da hastalık­ların yayılması için uygun ko­şullar yaratıyor.”

Uzmanlara nazaran, El Nino ve iklim krizinin “cephedeki en büyük silahları” ise sıtma, dang humması ve lyme has­talığını yayan sivrisinekler ve keneler. Örneğin şiddetli sel felaketleri, Pakistan ve Bang­ladeş üzere ülkelerdeki dang humması salgınlarını artır­dı. Bangladeş’te bu yıl şu ana kadar 157 bin dang humması görüldü, ölenlerin sayısı 778’e ulaştı. Dünya Sıhhat Örgütü’ne (DSÖ) nazaran, bunun nedeni olumsuz hava şartları ve sı­caklıklar yüzünden sivrisinek nüfusunun artması…

Tropikal ve subtropikal böl­gelerde görülen dang humma­sı, insanlara sivrisinekler ara­cılığıyla bulaşıyor. Kuluçka periyodundan sonra genel ola­rak hafif ateşe yol açan has­talık, birtakım hadiselerde mevte neden oluyor. Olay sayıları, çoklukla yağış periyotları ola­rak bilinen mart, haziran, eylül ve aralık aylarında artış göste­riyor. Bilim insanları, yüksek sıcaklık ve uzun süren yağış­ların sıtma ve dang humma­sı taşıyan sivrisineklerin art­masına sebep olduğunu be­lirtiyor. Bu hastalığa yol açan sivrisinek tipinin su biri­kintilerinde larva oluşturma­sı nedeniyle olası üreme alanlarının daima ilaçlanma­sı gerekiyor. Bangladeş’te daha evvel dang humması nedeniy­le bir yıl içinde gerçekleşen en fazla vefat 2022’de 281 olarak kayıtlara geçmişti.

Çok uzağa gitmeyelim… Siv­risinek irtibatlı hastalık­lar Avrupa’da da artıyor. Asya Kaplan sivrisinekleri yüzün­den Fransa’daki dang humması hadise sayısı “uçuşa geçti.” 2009- 2021 yılları ortasında ülkede toplam 48 dang humması vaka­sı görülürken; yalnızca 2022’de 65 hadise kayıtlara geçti.

DSÖ Halk Sıhhati Direktö­rü Maria Neira’nın bildirisi net: “İklim değişikliğinin sıhhat üzerindeki sonuçlarına hazır­lıklı olmamız gerekiyor. İklim değişikliği sıhhatimizi etkili­yor; buna nazaran daha argümanlı bir biçimde reaksiyon vermemiz gereki­yor. İnsan sıhhati, hayvan sağ­lığı, etraf sıhhati ve etraf ara­sındaki etkileşime bakmak ya­pabileceğimiz en âlâ şeylerden biri. İklim değişikliğini azaltır­sak, sıhhat açısından yararları çok büyük olacak.”

Kaynak: Dunya.com