İklim değişikliği zeytin üretimini vurdu

İklim değişkenlerinin zeytin randımanı üzerindeki tesirini inceleyen yeni bir çalışmaya nazaran, son 50 yıldır Türkiye zeytin üretiminde değerli rol üstlenen 12 kentte zeytin randımanı azaldı. Bahse ait bilgi veren Prof. Dr. Sevil Acar, “Ekolojik şartların uygunluğu nedeniyle tüm dünyada tüketilen zeytinin ve zeytinyağının çok büyük kısmı, Akdeniz ülkelerinde üretiliyor. Örneğin 2020-2021 döneminde, global sofralık zeytin üretiminin neredeyse yüzde 80’i altı Akdeniz ülkesi tarafından gerçekleştirilmişti: İspanya, Mısır, Türkiye, Cezayir, Yunanistan ve Fas.

Aynı sene, global zeytin üretiminin yüzde 14’ü Türkiye’de gerçekleşti ve Türkiye en büyük üçüncü üretici oldu” dedi. Akdeniz Havzası’nın iklim değişikliğinin olumsuz tesirleri karşısında en hassas bölgelerden biri olduğuna dikkat çeken Sevil Acar, “Bölge, ortalama global sıcaklık artışına kıyasla daha fazla ısınıyor. Gerçekten şu ana kadar yapılan araştırmalar, bilhassa artan sıcaklıklar ve azalan yağışlar nedeniyle, Akdeniz’de zeytin randımanının azalma eğiliminde olduğunu ortaya koyuyor” diye ekledi.

Verim tüm kentlerde düşüş eğiliminde

Türkiye’de zeytin üretiminin, çoğunlukla ülkenin Akdeniz kıyılarında ve Akdeniz ikliminin tesirli olduğunu hatırlatan ve Dr. Oğuz Tutal ile gerçekleştirdikleri araştırmaya ait bilgi veren Acar, “Üretim, Gaziantep, Kilis, Şanlıurfa üzere kimi Güneydoğu Anadolu kentlerinde gerçekleşiyor. Daha ılık geçmeye başlayan kışların tesiriyle, Güney Marmara’da da zeytincilik daha mümkün hale geldi. Bu çalışma, iklim değişikliğinin bu bölgelerdeki zeytin randımanını ne formda etkilediğini ekonomik perspektiften inceleyen birinci araştırma” dedi.

Araştırma kapsamında, 1968-2018 yılları ortasında daima olarak zeytin üretiminde değerli rol oynayan, meyve veren zeytin ağaçlarının en az yüzde 1’inin bulunduğu kentlerin (Adana, Antalya, Aydın, Balıkesir, Bursa, Çanakkale, Gaziantep, Hatay, İzmir, Manisa, Mersin ve Muğla) incelemeye alındığını belirten Acar, “Çalışmanın bulguları, 50 senede zeytin dağılımının fazla değişiklik göstermediğini, lakin Bursa, Çanakkale ve Muğla dışındaki tüm kentlerde, randımanın düşüş eğiliminde olduğunu ortaya koyuyor” bilgisini Verdi.

Bazı kentlerde zeytin randımanı, 50 yıl evvelki düzeylere geriledi

Çalışmaya nazaran en büyük üreticiler olan Aydın, Balıkesir ve Manisa’da 50 yıl boyunca üretimde dalgalanmalar yaşanmışsa da, son yıllarda kayda bedel düşüş gözlendiğini belirten Acar, “Çanakkale, Gaziantep ve Mersin üzere kimi örneklerde ise zeytin randımanı 50 yıl evvelki düzeylere gerilemiş durumda. Örneğin Balıkesir’de, 1968-1970 yılları ortasında ağaç başına 15,7 kilogram olan zeytin randımanı, 2016-2018’de 16,7 kilogram olarak tespit edilmiş. Velhasıl, ortadan geçen 50 senede tarım teknolojilerinde yaşanan tüm gelişmelere rağmen randıman sırf yüzde 6 artmış.

Aydın’da 2000’lerin başında ulaşılan rekor randıman, bilhassa son yıllarda gözlenen keskin düşüşler ışığında geride kalmış görünüyor. Son bilgilerde randıman, 2004-2006 yılları ortasındaki tepe düzeylerden yüzde 17 daha düşük gözleniyor. Manisa’da ise bu azalma çok daha vurucu seyrediyor. 2016-2018 yılları ortasındaki ağaç başı randıman düzeyleri, 1986-1988 yıllarındaki tepe noktasına kıyasla yüzde 45 daha düşük. Bu düşüş eğilimi örneklemin tamamında gözleniyor” tabirlerinde bulundu.

Tarımsal kuraklık artacak, iktisat daralacak

İklim tesirlerinin 21’inci yüzyıl mühletince ne düzeylere ulaşacağını ortaya koyan projeksiyonların yer aldığı G20 İklim Risk Atlası’na nazaran, hemen harekete geçilmediği takdirde, Türkiye’de ziraî kuraklık 2050 yılına kadar yüzde 37 artacak. Sıcak hava dalgaları ise yaklaşık yüzde 4 daha uzun müddetli olacak. İklim değişikliğinin bu üzere olumsuz tesirlerinin sonuçları isezeytin randımanı ile sonlu kalmayacak. Atlas’a nazaran, sera gazı emisyonlarının düşürüldüğü senaryoda dahi, 2050 yılında Türkiye’nin su gereksinimi, kuraklık nedeniyle yaklaşık yüzde 47 artabilir.

Zeytin için ülkü şartlar kayboluyor

İklim değişikliğiyle birlikte sıcaklıkların artışının ve yağışların azalmasının yanı sıra, en yüksek ve en düşük sıcaklıklar ortasındaki farkın açılmasının, zeytin randımanını olumsuz etkileyen ögeler ortasında yer aldığına vurgu yapan Prof. Dr. Sevil Acar, “15°C ve 20°C ortasındaki sıcaklıklar, yüksek zeytin randımanı için en olumlu şartları yaratıyor. Zeytin ılık kışları ve çok sıcak ya da çok nemli olmayan yazları seviyor. Sıcaklıkların 40°C’nin üzerine çıkmasından ziyan gördüğü üzere, çok soğuyan havalar konusunda da hassas” dedi.

Kaynak: Dunya.com