Mavi yakanın maaşı da işler de artış gösteriyor

Hamide HANGÜL

Türkiye’de çalışanların eğitim seviyesine nazaran aldıkları maaş farkı son yıllarda daralmaya başlarken, bilhassa üretim yüklü dallarda nitelikli mavi yaka çalışanlarının hem cazibesi hem işleri artış gösterdi. Ustalık derecesi maaşlarında üç haneli sayıları görmeye başladıklarını söyleyen uzmanlar, son 1 yılda mavi yaka için açılan iş ilanlarının sayısının yüzde 21, mavi yaka arayan firmaların sayısının da yüzde 14 arttığını, maaşların da ortalama yüzde 88 yükseldiğini bildirdi.

Aylık maaşların üretimde 25 bin, otomotiv teknikerinde 55 bin, turizmde 30 bin, güçte 90 bin, vinç operatörü üzere ustalık işlerinde 150 bin liraya kadar çıktığını kaydeden uzmanlar, en çok üretim, inşaat, mobilya endüstrinde istihdam açığı olduğunu vurguladı.

Uzmanlar, “Demirci kalıpçı, mobilya ustası, iş makinesi operatörü konumları sık aranan konumlar arasında” dedi. Yurt dışına da gidebilen sertifikalı mavi yaka çalışanlar ise ayda 2 bin 500 – 3 bin dolar kazanıyor. Meslek platformu Youthall’un CEO’su Emre Aykan, eğitim seviyelerine nazaran maaşlar ortasındaki farkın giderek daralmasının temel nedeninin, mavi yaka tarafında nitelikli eleman bulmanın güç olmasından kaynaklandığına işaret etti.

Meslek liseler cezbedilmeli

Birtakım iş kollarında mavi yakaya her vakit talep olduğunu söz eden Aykan, şu bilgileri verdi: “Örneğin inşaat bölümünde vinç operatörü üzere mesleklerde talebin yüksek olması ve kâfi sayıda çalışan bulunamaması nedeniyle maaşlar kıymetli ölçüde arttı. Kimi iş kollarında bu makas çok açılmaya başlandı.

Bu da mavi yakada maaşların artmasına neden oldu. Mavi yakanın hem işleri hem cazibesi artıyor. Meslek liselerinin cazibesinin düşük olması da değerli bir etken. Meslek liselerini cazip hale getirmek de kıymetli. Talep tarafında mavi yaka için birçok iş kolu mevcut. Neredeyse beyaz yakadan fazla kazanabilecekleri bir noktaya geliyoruz. Farkın kapanmasını için sektörel gereksinimler ve eğitim eksiklerinin giderilmesi kıymet arz ediyor.”

Gizli işsizler, mutsuz çalışanlar

Düşük fiyatların beyin göçü dalgasını tetikleyen en kıymetli ögelerden biri olduğuna dikkat çeken Aykan, “Araştırmamızın sonuçlarına nazaran, ‘İmkân olsa yurt dışına sarfiyat misin?’ sorusuna gençlerin yarısı neresi olduğuna nazaran karar vereceğini belirtirken; üçte birinden fazlası ülke fark etmeksizin yurt dışına gitmek istiyor.

‘Büyük ihtimalle gitmem’ ve ‘Kesinlikle gitmem’ diyenlerin oranı ise yalnızca yüzde 7. Gençlerin gerçekleştirmeyi en çok istedikleri gayeler; yurt dışında çalışmak, yönetici olmak, teşebbüsçü olmak ve dünyaya yarar yaratan bir projede yer almak. Yurt dışının en kıymetli albenileri, iş, özel hayat istikrarı ve emeğe kıymet verilmesi” diye konuştu.

Araştırma sonuçlarının; işsiz nüfus istatistiklerinde yer almadıkları halde, her an iş değiştirme potansiyeli taşıyan, uygun bütün açık konumlara talip, ‘gizli işsizler’in ve doğal olarak ‘mutsuz çalışanların’ varlığına işaret ettiğine değinen Emre Aykan, “Dolayısıyla gençler şayet giderlerse, geri dönüşleri güç görünüyor. Bu nedenle genç yetenekleri gitmeden ülke iktisadına dahil etmemiz gerek” formunda konuştu.

Gençlerin 5’te 1’ mutsuz

Emre Aykan, bu yıl ikincisini gerçekleştirdikleri araştırmanın, gençlerin geleceklerine yönelik karamsar bakış açılarıyla ilgili çok net sonuçlar elde ettiklerini kaydetti. Aykan, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Verilere nazaran gençlerin 5’te 1’i mutsuz, 4’te 1’i geleceği olumsuz algılıyor, 4’te 3’ü ise gerilimli.

Mezunların yüzde 67’si ve çalışan mezunların yüzde 79’u gençlerin şu anda çalıştıkları iş yerlerinden birinci fırsatta ayrılacağı inancında. Çalışan mezunların yüzde 83’ü, iş arayan mezunların ise yüzde 90’ı iş bulmanın eskiye kıyasla daha da zorlaştığı görüşüne katılıyor. İş bulmak zorlaştığı için gençlerin önemsedikleri birçok kriterden süreksiz olarak taviz verdiği görüşü, mezunların yüzde 88’i tarafından söz edilirken, bu oran iş arayan mezunlar ortasında yüzde 92 seviyesinde.”

Maaş artışı geride kalsa da en yüksek aylık kar tekrar üniversite mezununda

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2022 Çıkar Yapısı, istatistiklerinden yapılan belirlemelere nazaran 2018- 2022 yılları ortasında, üniversite mezunlarının aylık brüt maaşı yüzde 161, ortaokulda yüzde 194, lisede yüzde 210 artış gösterdi. Fakat en yüksek kar tekrar üniversite mezunlarında olurken, ortalama brüt yılık maaş erkeklerde 207 bin, bayanlarda 171 bin lira oldu. Lise mezunu erkeklerde 109 bin, bayanlarda 91,6 bin lira, ilköğretim ve ortaokulda ise 94 bin 230 bin lira ile 82 bin 144 lira oldu.

Üretime bağlı büyümeyle gereksinim arttı

Kariyer.net CEO’su Fatih Uysal, Türkiye istihdam piyasasında son devirde mavi yaka çalışan talebi ile arz istikrarının en sık konuşulan gündem hususlarından biri olduğunu söyledi. Uysal, “Kariyer.net olarak 2017’de mavi yaka iş ve çalışan arayışına dijital tahlil olmak hedefiyle hayata geçirdiğimiz ‘İşin Olsun’un bilgileri son devirde mavi yaka işçi gereksiniminin artışta olduğunu gösteriyor.

2023 yılında bir evvelki yıla kıyasla mavi yaka konumları için açılan iş ilanı sayısı yüzde 21, mavi yaka işçi arayan firma sayısı ise yüzde 14 arttı. Bir evvelki seneye nazaran 2023 yılında en fazla mavi yaka iş ilanı yayınlayan bölümler sırasıyla; üretim, turizm, besin, dokuma ve yapı oldu. Konum kırılımına geldiğimizde ise en çok arananların başında depo elemanı yer alıyor. Akabinde sırasıyla; üretim elemanı, garson, depo sorumlusu ve şoför/sürücü en fazla ilan açılan pozisyonlar” değerlendirmesinde bulundu.

Ustalık tecrübesinde maaş 150 bine çıkıyor

Yenibiriş Yönetici Ortağı Uğur Karaboğa, Türkiye iktisadının son yıllarda gösterdiği üretime bağlı büyümede mavi yaka çalışanların değerli bir hissesi bulunduğunu lisana getirdi. Karaboğa, “Mavi yakaya olan talep her daim artış kaydediyor. Bilhassa inşaat, sanayi, güç, lojistik, tarım üzere dallarda mavi yaka çalışan açığı yüksek düzeylerde.

Ayrıca köyden kente göç nedeniyle tarım alanındaki genç iş gücü de giderek azalıyor ve bununla birlikte tarım kesiminde çalışacak mavi yaka bulmak zorlaşıyor. Geçen yıl 11 vilayette yaşanan zelzele felaketi sonrasında bölgede yine imar çalışmaları kapsamında inşaat ve buna bağlı birçok bölümde önemli bir istihdam arzı da doğmuş durumda” dedi.

Maaş skalası konusuna da değinen Uğur Karaboğa, “Mavi yaka çalışana minimum fiyat artışları doğrultusunda ve sendikalarının da tesiri ile yapılan maaş artış oranları, beyaz yaka tarafında yalnızca düzenleme düzeylerinde kaldığı için iki yaka ortasındaki marj daralmış durumda. Kimi kritik konumlarda beyaz yaka çalışanların üzerine geçtiği de gözlemlenebiliyor” diye konuştu.

Şirketlerin temel yapı taşı

Eleman.net CEO’su Levent Dicle, mavi yaka çalışanların şirketlerin temel taşı konumunda olduğunu vurguladı. Dicle, şöyle devam etti: “Bu durum günümüzde daha bariz hale gelmiş durumda. Günlük operasyonlarda ön saflarda yer alarak üretim, lojistik ve teknik takviye üzere kritik vazifeleri üstleniyorlar. Münasebetiyle bunlar her kesimde istihdamı en süratli ve kolay meslek kümeleri…

Bu yüzden çalışan nezdinde de mavi yakalı meslek sahibi olmak epey cazip. Başta üretim, inşaat üzere alanlarda oluşan mavi yaka çalışan muhtaçlığı sayesinde maaşlar da hayli yükselmiş durumda. Bu da ustalık gerektiren meslekleri daha cazip kılıyor. Şu an en fazla üretim, inşaat, mobilya sanayi alanında istihdam açığı mevcut. Demirci, kalıpçı, mobilya ustası, iş makinesi operatörü konumları sık aranan konumlar ortasında.”

Ustalık tecrübesinde maaş 150 bine çıkıyor

Maaş konusuna da değinen Dicle, “2022 yılına nazaran 2023 yılında mavi yaka maaşlarında ortalama yüzde 88’lik bir artış yaşandı. Son taban fiyat artırımı sonrası, mavi yakada kilit mesleklerin maaşlarında tıpkı oranında bir değişiklik olmayacağını öngörüyoruz. Bunu, birkaç ay içinde daha net görebileceğimizi düşünüyorum. Şirketler nitelikli elemanlarını elde tutmak için yüksek maaşlar sunuyor.

Ancak, bu yüksek maaşlar yalnızca muhakkak bir tecrübeye sahip olan şahıslara veriliyor. Örneğin, 5 yıl ustalık tecrübesine sahip şahıslar 100 bin -150 bin TL ortasında bir yarar elde edebiliyor. Üretim kesiminde eleman maaşları 19 ila 25 bin düzeylerine geldi. Otomotiv bölümünde ise tekniker maaşları 55 bin lira civarında. Güç dalında en yüksek maaş 90 bin, finans bölümünde 30- 35 bin lira ortasında… Turizmde ise 20 bin- 30 bin lira düzeylerinde… Vinç operatörü üzere az olan ve uzmanlık isteyen işlerde ise fiyatlar 150 bin liralara varmış durumda” diye konuştu.

Yeni teknolojilerde uzman külfeti var

Workintech Kurucu Ortak ve CEO’su Tuğrul Türkkan, son devirde dijitalleşmenin ehemmiyetine dikkat çekti. Türkkan, “Dijitalleşme, taşınabilir kodlama, iş analistliği, eser yöneticiliği, dijital pazarlama, bilgi bilimciliği, test mühendisliği, kullanıcı tecrübesi ve arayüzü üzere alanlarda muhtaçlığı öne çıkardı. Bu alanların birçok Türkiye’de yeni yeni gelişen uzmanlıklar olduğundan birçoklarında yetişmiş eleman bulmakta kurumlar sorun yaşıyor” dedi.

Kaynak: Dunya.com