İş kazalarının temel nedeni ‘güvenlik kültürü eksikliği’

Sevilay ÇOBAN

Geçtiğimiz günlerde Kocaeli’de Derince Limanı’nda bulunan TMO silosunda, bir evvelki gün Bursa İnegöl’de metal sürece atölyesinde, 15 Temmuz’da Muğla’nın Menteşe ilçesindeki gaz dolum tesisinde, 14 Temmuz’da Antalya’nın Aksu ilçesindeki palet fabrikasında ve 10 Haziran’da Ankara Elmadağ’daki Makine ve Kimya Sanayisi’ne (MKE) ilişkin Roket ve Patlayıcı Fabrikası’nda peşi sıra patlamalar meydana geldi. Bu kazalar, iş sıhhati ve güvenliği, makine ve teçhizat bakım tamiri ve nitelikli eleman üzere mevzuların gündeme taşınmasına neden oldu.

Kazanın kaynağı yalnızca çalışan değil

Kazaların nedenleri uzman gruplar ve isimli üniteler tarafınca araştırılmaya devam ederken, bahse uzmanların gözünden mercek tutmaya çalıştık. İş Güvenliği Uzmanları Derneği Lider Yardımcısı Abidin Özler, bütün kazaların temelinde güvenlik kültürü eksikliğinin yattığını söyleyerek, mevzuyu bütün taraflarıyla kıymetlendirdi.

İşverenlerin ve çalışanların iş sıhhati ve güvenliğini yeteri kadar önemsememesinin bu çeşit iş kazalarının sık yaşanmasına sebebiyet verdiğini kaydeden Özler, “İş kazalarının en temel nedeni katiyetle ‘güvenlik kültürü’ eksikliğidir. Bu nedenle iş güvenliğine bütüncül bir yaklaşım ile bakmak lazım. Bunun bir kısmını uygulayayım bir kısmını uygulamayayım yaklaşımı yanlışsız değildir. İş kazalarının kaynağı yalnızca çalışan değildir. Çalışanın kullandığı araç, gereç ve ekipmanlar ile makinalar, işyeri ortamı ve işyerinde kullanılan tesisatlar da iş kazalarının yaşanmasına sebep olabilir.

Bunların bakımları, periyodik denetimleri nizamlı olarak yetkili şahıslarca yapılmalı, varsa uygunsuzlukları en kısa müddette giderilmelidir” dedi.

“Eğitim anaokulundan başlamalı”

İş sıhhati ve güvenliği sıkıntısına hem çalışan hem de patron tarafından bakmak gerektiğine dikkat çeken Özler, “İş güvenliği kültürü daha çocuk anaokulunda iken verilmeye başlanmalı, ilerleyen sınıflarda daha fazla eğitim aldırılarak şahısta bir şuur oluşturulmalıdır. İş güvenliğinin öncelikle kişisel olarak kişinin kendi hayatını ve beden bütünlüğünü korumak üzere olduğu bilgisi çalışanın başında yer etmesi gerekir. Çalışan kendi iş sıhhati ve güvenliğini tehlikeye atacak her türlü aksiyondan kaçınmalıdır. Gerektiğinde işi bırakmalı, teknik emniyet önlemleri alınmadan işe başlamamalıdır. Çalışan birden fazla vakit patronların zorlamaları ile inançsız ortamlarda çalışabilmektedir” dedi.

İşveren, iş güvenliğini ek maliyet olarak görüyor

İş Güvenliği uzmanı Abidin Özler, bahse patron açısından da kıymetlendirerek, “Maalesef ülkemizde patronların çok büyük bir çoğunluğu iş güvenliğini ek maaliyet olarak görmektedir. Tabi ki iş güvenliği bir ölçü maliyet artırabilir. Lakin bu maliyet fayda-zarar noktasından bakıldığında patron lehine hayli fazla getirisi olan harcamadır. Aslında bu mevzudaki bütçeler de çok büyük değildir. İş yerinde yaşanan kazalar nedeniyle işletmenin çalışmaya orta vermesi, çalışanların sıhhat harcamaları ve ödenen tazminatlar daha büyük bir yük oluşturmaktadır. Patronun prestij kaybı da gayretidir. Her şeyden kıymetlisi insan hayatıdır. Önemli iş kazalarında çalışanda geri dönülemeyen tahribatlar meydana gelmektedir” diye konuştu.

İş güvenliğinin vazgeçilmezleri

Çalışma ortamı:

İş yapılan ortamda iş sıhhati ve güvenliği istikametinden her türlü teknik emniyet önlemlerinin alındığından emin olunmalıdır. Çalışma ortamı sistemli olmalı, kayma, takılma, düşme üzere tehlikelere maruz kalmamalıdır. İşyerinin fizikî altyapısı, iş ekipmanları tehlike oluşturmayacak biçimde olmalı ve sistemli aralıklarla denetim edilmelidir. Bunun yanında işyeri ortamının termal konforu sağlanmalıdır.

Çalışana yatırım:

Çalışanlar, herkonuda bilgilendirilmeli, daima eğitim programları ile bilgi seviyesi daima artırılmalıdır. İşin yürütümü için çalışana kendisine uygun ergonomik ekipmanlar sağlanmalıdır. Riskin ortadan kaldırılamadığı durumlar için çalışana ferdî esirgeyici donanımlar verilmeli ve bunların da kullanım dönemleri takip edilmelidir. Çalışanların sıhhat durumları mevzuatta belirtilen aralıklarda denetim edilmeli, sıhhatini tehlikeye atan iş ve kısımlarda çalıştırılmamalıdır.

Yasak savmayla iş güvenliği sağlanamaz”

Türkiye’de iş sıhhati ve güvenliği ile ilgili gelişmeleri “Kesinlikle âlâ istikamette bir gelişme var. Lakin kâfi değil” kelamlarıyla yorumlayan Abidin Özler, şu tabirleri kullandı: “İş güvenliği beşikten mezara kadar süren bir kültür haline dönüşmelidir. Patronların bunu bir maliyet olarak görmemeleri, çalışanların ise bunun kendilerinin korunması için yapıldığının farkında olmaları gerekmektedir. Yasak savma amacıyla iş güvenliği sağlanamaz. Devletin kontrol vazifesini daha faal yürütmesi bu kültürün oluşmasında önemli katkı sağlayacaktır.”

Kaynak: Dunya.com