Savaşlar, krizler, iklim değişikliği… 10 ülkeden sekizinde besin enflasyonu ortalama üzeri

Birleşmiş Milletlere (BM) bağlı Besin ve Tarım Örgütü’nün (FAO) kuruluşunun anısına 1945’ten itibaren 16 Ekim ‘Dünya Besin Günü’ olarak ilan edildi.

Dünya Besin Günü’yle dünya genelinde sağlıklı beslenmeye sistemli olarak erişemeyen ve akut yetersiz beslenme sorunu yaşayan milyonlarca bireye işaret ediliyor.

Hızlı nüfus artışı, ekonomik büyüme, kentleşme ve iklim değişikliğinin, gezegenin su kaynaklarını giderek baskı altına soktuğunu belirten FAO, su kaynaklarının süratle tükendiğini vurguluyor.

İklim değişikliği göçe zorluyor

İklim değişikliği, su ve besin problemini ortaya çıkaran kıymetli etmenlerden biri olarak görünüyor. ABD Etraf Muhafaza Ajansı’na (EPA) nazaran, iklim değişikliğinin yol açtığı olumsuz hava şartları, tarım topraklarına ve münasebetiyle mahsullere ziyan veriyor.

Sıcaklık ve yağışlardaki düzensizlik, tarım yerlerinde böceklerin ve yabani otların artmasına, hastalıkların ortaya çıkmasına ve yayılmasına sebep oluyor.

Şiddetli sağanaklar, toprağı aşındırıp içindeki besini tüketerek eserlere ziyan vermesinin yanı sıra, su düzeyinin yükselmesine ve tarım topraklarının sular altında kalmasına yol açıyor.

Su sıcaklığının artması okyanus, deniz ve göllerdeki balıkların vefatına neden oluyor. Sıcaklık artışlarında değerli rol oynayan El Nino hava olaylarının tesiriyle şiddetli kuraklığın milyonlarca insanı daha yoksulluğa itebileceği düşünülüyor.

Kayıp 2 milyar dolar

FAO’ya nazaran seller, son yıllarda 2 milyardan fazla kişiyi etkileyerek 2021 yılında yaklaşık 2 milyar dolarlık global kayba yol açtı.

Yalnızca Afrika’da seller nedeniyle 2022’de 2 bin kişi hayatını kaybederken, Pakistan’da ülkenin 3’te 1’i sular altında kaldı, 8 milyon kişi yerinden oldu.

Savaş fiyatları fırlattı

Dünya Bankasına nazaran, Covid-19 salgını sonrası tedarik zincirindeki sıkıntıların hafiflemesine rağmen Rusya-Ukrayna Savaşı’nın tesiriyle başta besin, emtia, güç ve öbür temel gereksinim unsurları olmak üzere birçok eserin fiyatındaki yüksek seyir devam ediyor.

Savaş yüzünden oraya çıkan bu ticaret kısıtlamaları gübre dalını de sekteye uğratıyor ve tahıl fiyatlarında artışa yol açıyor. Artan yurt içi besin fiyatları, artan güç maliyetleriyle birleşince, düşük ve orta gelirli ülkelerde hayat pahalılığı krizi yaşanıyor.

Savaşla 25 Eylül itibariyle 19 ülkede uygulanmakta olan 25 besin ihracat yasağı ve 7 ülkedeki 12 ihracatı sınırlayıcı önlemler besin fiyatlarını etkiliyor.

İhracat kısıtlamalarının ve yaptırımların hafifletilmesinin yanı sıra Karadeniz Tahıl Koridoru Muahedesi tahıl piyasalarının istikrara kavuşmasına yardımcı olsa da global tehdit devam ediyor.

Gıda enflasyonu daha yüksek

Dünya Bankası’nın datalarına nazaran, yurt içi besin fiyat enflasyonu dünya genelinde yüksek seyretmeye devam ediyor. Dünya genelinde 165 ülkenin yüzde 79,4’ünde besin fiyatları enflasyonu genel enflasyonun üzerinde seyrediyor.

Enflasyon ve fiyatlardaki artış, bilhassa dezavantajlı kümelerin besine erişimini olumsuz etkiliyor. Bundan en çok etkilenen ülkeler Afrika, Kuzey Amerika, Latin Amerika, Güney Asya, Avrupa ve Orta Asya’da yer alıyor.

Türkiye’de durum ne?

TÜİK bilgilerine nazaran Türkiye’de genel enflasyon eylülde yıllık 61,53 olarak ölçüldü. Buna rağmen besin ve alkolsüz içeceklerdeki enflasyon yıllık yüzde 75,14 düzeyinde.

Kaynak: Dunya.com